21 Mart Dünya Down Sendromu Günü

21 Mart Dünya Down Sendromu Günü

21 Mart Dünya Down Sendromu Günü’nüz kutlu olsun. Bugün down sendromu hakkında farkındalığı arttırmak ve doğru bilinen yanlışları düzeltmek için planlanmış özel bir gündür. Down sendromu hakkında fikir sahibi olmayan veya yanlış bilgiye sahip olan insanlar bu kişileri ötekileştirebiliyor ancak bunun önüne geçmek hepimizin elinde. Bu sendrom ile ilgili bilgi paylaşımı ve aktarımı yaparak down sendromlu bireylere yardım edebilir, onlara katkı sağlayabilirsiniz.

Down Sendromu Nedir?  

Her şeyden önce down sendromu hastalık değil genetik bir farklılıktır. Bunu bilmek önemlidir.

Bedenimiz hücrelerden oluşmaktadır. Tipik her bireyin hücrelerinde 46 kromozom bulunmaktadır. Bu kromozomlardaki DNA denen yapı bizlerin özelliklerini belirlemekte olan genetik kodu taşımaktadır. Down sendromu ise bu kromozomların 46 yerine 47 tane olduğu durumlarda gözlenmektedir. Down sendromunun nasıl olduğu bilinmesine rağmen neden olduğu hala tam olarak bilinmemektedir. Embriyo oluşumu sırasında çeşitli sebeplerden dolayı oluştuğu bilinmektedir. Kimsenin suçu olmamakla birlikte tedavisi yoktur. 700 ila 900 bebekte bir olduğu gözlenmektedir.

Down sendromlu bireylerin bazı ortak özellikleri bulunmaktadır. Bunlar; bazı fiziksel özellikler, bazı gelişimsel zorluklar ve sağlık problemleri ve zeka seviyesindeki bazı farklılıklardır. Down sendromunu tespit etmek amacıyla doğum öncesi testler yapılabilmektedir. Doğum sonrası kan testi ile de tespit edilebilmektedir.

Zeka seviyesindeki farklılıklar genelde orta düzeyde zeka geriliği ile kendisini göstermektedir, ender olarak ileri zeka geriliği de gözlemlenebilmektedir. Fiziksel değişiklikler bireyden bireye farklı olabilmekle birlikte küçük çene, çekik gözler sıklıkla karşılaşılan özelliklerdendir.

Down sendromlu bireyler dil gelişiminde de zorluk çekebilmektedirler. Bazı down sendromlu bireyler akıcı konuşamadığı için dil ve konuşma terapistiyle çalışmak durumunda kalabilir. Çoğu zaman bu konuşma güçlüğü insanlar tarafından yanlış yorumlanabilmektedir. Down sendromlu bireyler konuşmada güçlük yaşasalar dahi anlamakta güçlük yaşamayabilirler.

Sosyal hayatlarında ve yaşamlarının çeşitli evrelerinde ayrımcılığa uğramakla birlikte toplumdan ayrıştırılmış yaşamaları down sendromlu bireyler için sorun olabilmektedir. Down sendromlu bireyler de herkes gibi sevdikleri bir işe, sosyalleşmeye, sevdikleriyle vakit geçirmeye ve yakınlık kurmaya ihtiyaç duyarlar. Dolayısıyla onların özel bakım altında toplumdan ayrıştırılmaları onların yararına olmamaktadır. Bu konuda ülkemizde bütünleştirici çalışmalar gelişmemiş haldedir. Halen kaynaştırma sürecinde bile aksaklıklar yaşanmaktadır. Küresel bağlamda önemi artan bu bütünleştirme kavramının ülkemizde de hızla önemsenmesini ve buna yönelik düzenlemeler yapılmasını çoğu insan gibi ben de umut ediyorum.

Down sendromlu bireylerin karşılaştığı ayrımcılıklardan biri de ötekileştirmedir. Ötekileştiren insanlar down sendromlular diye bir etiket oluşturup bütün down sendromluların aynı olduğunu varsayarak hareket ederler. Bu da her birey gibi down sendromlu her bireyin de eşsiz bir birey olduğu gerçeğini göz ardı etmekten başka bir şey değildir. Bazı down sendromlular matematikten hiç hoşlanmaz, bazıları da tarihten. Bazıları çok iyi bir aşçıdır, bazıları ise kitap okumayı çok sever. Bize bu noktada sorumluluk almanın hoş olacağını düşünüyorum. Farklılıklar ve önyargısız yaklaşım ile ilgili herkesi sorumluluk almaya davet ediyorum (sadece bu konuda değil, her alanda her bireye karşı tabii). Basmakalıp düşünce ve önyargıların tekrarlanmasının önüne geçin, kullandığınız dile dikkat edin.

Kendinize iyi bakın.

Fuat Can Çalışkan
Uzman Psikolojik Danışman
caliskan.fuatcan@gmail.com

Kaynaklar:
Cohen, W. I., Nadel, L., & Madnick, M. E. (Eds.). (2003). Down syndrome: Visions for the 21st century. John Wiley & Sons.
McGuire, D. E., & Chicoine, B. (2006). Mental wellness in adults with Down syndrome: A guide to emotional and behavioral strengths and challenges. Woodbine House.
Newton, R., & Downs Syndrome Association. (2011). The Down’s Syndrome Handbook: The Practical Handbook for Parents and Carers. Random House.
Selikowitz, M. (2008). Down Syndrome. The Facts.