Kısa süreli çözüm odaklı terapi yol haritası

KISA SÜRELİ ÇÖZÜM ODAKLI TERAPİ YOL HARİTASI

Okul ortamında çalışan psikolojik danışmanlar için danışma süreçlerinde kısa sürede mesafe kat etmek her zaman önemli olmuştur. Her ne kadar danışma süreci ve danışanın ilerleme kaydetmesi bir süreç ve uzun bir zaman alsa da kısa sürekli çözüm odaklı terapiyi kullanarak danışanların daha kısa sürede ki bazen bir seansta bile ilerleme kaydettiğini görmek mümkün olabilmektedir.

Kısa süreli çözüm odaklı terapi yaklaşımı 1980’li yıllardan itibaren Steve De Shazer ve Insoo Kim Berg tarafından geliştirilen bir terapidir. Kısa süreli çözüm odaklı yaklaşım bir problemi çözmek için sorunun sebeplerini ortaya çıkarmaya gerek olmadığı savunmaktadır. Sorunun nedenleri araştırılması ve ortaya çıkarılması yerine danışanın çözüme kavuşturduğu sorunlarında uyguladığı işe yarar çözümler üzerinde durulur. O’ Hanlon bu terapi hakkında şöyle demiştir; ’’ Sorunun doğasını analiz etmekten kurtulmaları için insanları cesaretlendirir; bunun yerine uygun çözümler bulmalarını ve buna göre harekete geçmeleri sağlar.’’

Kısa Süreli Çözüm Odaklı Terapinin Dayandığı Temel Varsayımlar

-Bir sorunun ortaya çıkma nedenini anlamaya çalışmak o sorunun çözümüne ilişkin gerekli olmayabilir.

-Her sorunun mutlaka istisnaları(sorunun yaşanmadığı, üstesinden gelindiği zamanlar) vardır ve bu istisna durumlar üzerinde durulmalıdır.

-Ufak değişiklikler büyük değişikliklere yol açar.

-Danışanlar değişimi isterler, bu değişim için gerekli becerileri vardır. Terapistin amacı bu becerileri fark etmelerini sağlamaktır.

-Danışanlar sorun yerine çözüm üzerinde konuşurlarsa kendilerini daha güçlü hissederler ve daha kısa sürede çözüme ulaşılabilir.

Kısa süreli çözüm odaklı terapide her danışan için amaçlar farklılık gösterir ve danışan amaçlarını kendisi belirler. Çözüm odaklı terapide amaç danışanların küçük, gerçekçi ve ulaşılabilir değişimlere odaklanmalarını sağlamaktır.

Kısa Süreli Çözüm Odaklı Terapide Kullanılan Teknikler

İstisnai sorular: İstisnalar, sorunun bir şekilde yaşanmadığı geçmiş yaşantılardır. Psikolojik danışman, bu tür istisnaların daha sık olabilmesi için neler yapması gerektiğini sorar.

Mucize soru: Bu teknikteki amaç sorunun tamamen çözüldüğünün hayal ederek çözüm konusunda olasılıklar olabileceği konusunda danışana, farkındalık kazandırmaktır. Bu teknik danışanların olası çözümler üzerinde yoğunlaşmasına ve amaçlarının netleşmesine yardımcı olur.

Derecelendirme ölçekli sorular: Derecelendirme soruları ile 0 (en kötü nokta) ile 10 (en iyi nokta) arasında değerleri olan bir ölçek üzerinde , danışanın sahip olduğu sorununu hangi noktada gördüğü sorulur. Bu sorularla hem danışanın bakış açısından yaşadığı sorunun derecesi hem de çözüm sürecindeki ilerlemenin somutlaştırılması amaçlanır.

İltifat Etme: Danışman tarafından danışanın küçük ilerlemeleri bile takdir edilerek geribildirimde bulunulur.

Ev ödevi: Danışana somut, davranışa yönelik ve istisnai durumlarla ilgili ev ödevleri verilebilir. Ev ödevlerindeki amaç işe yarar çözüm denemelerini artırmak ve yeni çözüm yolları denemektir.

Kısa süreli çözüm odaklı terapinin sınırlılıklarından bahsetmek gerekirse değişimi hızlı olarak ele aldığından bu değişimlerin kalıcı olmayabileceği, kayıp ve yas gibi yoğun duygular üzerinde çalışıldığında yetersiz kalabileceği ve psikopatolojiyi göz ardı ettiği söylenebilir.

Kısa süreli çözüm odaklı terapi, kısa sürede aşama kaydedilmesi ve çözüme yönelik olması ile okul ortamlarında işlevsel bir yaklaşımdır. Bu terapi hakkında yapılan bir çok araştırma bu terapi yaklaşımının danışanlar üzerinde bir çok olumlu ilerleme kaydedildiğini göstermiştir.

Kısa süreli çözüm odaklı terapinin ilk danışma oturumuna ait aşamalar ve danışmanın danışana yönlendireceği sorular örnek olarak aşağıda yer almaktadır.

Kısa Süreli Çözüm Odaklı Terapi İlk Oturum Yol Haritası

1.Sorunun Tanımlanması Ve Somutlaştırılması

-Sizi buraya getiren şey nedir?

2.Danışma Sürecinin Hedefinin Belirlenmesi

-Bu görüşmeden beklentileriniz neler? Bu danışma sürecinin sonunda ne olmasını istersiniz?

3.Sorunun Yaşanmadığı ‘’İstisnai’’ Durumların Ortaya Çıkarılması

-Bu sorunu yaşamadığın istisnai durumlar var mı? Bu zamanlarda sen neleri farklı yapıyorsun?

4.Danışanın Denediği İşe Yarar Çözüm Aşamalarının Ortaya Çıkarılması

-Bu zamana kadar bu sorunun çözümü için neler yaptın? Denediğin hangi çözümler az da olsa işe yaradı?

5.Mucize Sorunun Sorulması

-Sen uykundayken bir mucize gerçekleşti ve bu sorunun çözüldü, bu mucizenin gerçekleştiğini kimler farkeder? Nasıl farkederler? Sen nasıl farkedersin? Bu mucizenin gerçekleşmesi için sen neler yapmalısın?

6. Derecelendirme Sorusunun Sorulması

-0 ile 10 arasında bir ölçek olduğunu düşünsek 0 en kötü 10 en iyi nokta olarak düşünürsen kendini bu sorununla ilgili hangi noktada görmektesin? Kendini neden bu noktada görüyorsun? Bir üst noktaya çıkmak için sen neler yapmalısın?

7.Ev Ödevinin Verilmesi

İstisnai durumlar ile ilgili ve davranışa yönelik somut ödevler verilebilir.

-Haftaya görüşmemizde bu sorunu yaşamadığın istisnai durumlarda neleri farklı yaptığını yazarak getirmeni istiyorum.

Kaynakça

Corey,G.(2008).Psikolojik danışma psikoterapi kuram ve uygulamaları (T.Ergene,Çeviren).Ankara:Mentis Yayıncılık.

Gençdoğan,B.(2008).Çözüm odaklı terapiye giriş ders notları. Erzurum.

Meydan,B.(2013). Çözüm Odaklı Kısa Süreli Psikolojik Danışma: Okullardaki Etkililiği Üzerine Bir İnceleme. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi ,4 (39), 120-129.

Hasan Fatih CANKURT
Psikolojik Danışman
hasanfatihcankurt@hotmail.com