Akran Danışmanlığı

AKRAN DANIŞMANLIĞI NEDİR,  NASIL UYGULANMALIDIR ?

Akran temelli uygulamalar arasında yer alan akran danışmanlığı, en genel anlamıyla bireyin akranına yardım etmesidir. Akran temelli uygulamalar, yardım ve destek faaliyetlerinin profesyonel olmayan kişilerce belli bir eğitimden geçerek gerçekleştirilmesine dayanan uygulamalardır. Bu uygulamalar  akran arabuluculuğu, akran eğitimi, akran öğreticiliği, özel arkadaşlık, akran destek grupları, akran danışmanlığı olarak adlandırılmaktadır.

Odaklanılan konulara ve üstlenilen role göre farklı terimler kullanılmaktadır. Akran danışmanlığı ise hepsini kapsayan genel bir terimdir. Kapsamlı tanımına göre akran danışmanlığı “ kişisel, sosyal ve akademik konularda akranlarına yardım etmeleri için seçilen kişilerin, başka bir deyişle, akran danışmanların yardım becerileri ile ilgili eğitim gördükleri ve eğitim sonrasında sundukları yardım ile ilgili süpervizyon aldıkları bir süreç” olarak tanımlanmaktadır(Myrick, Highland ve Sabella 1995  akt; Aladağ ve Tezer 2007).

Akran danışmanlık uygulamalarının temelinde bireylerin önde gelen destek kaynaklarından birinin arkadaşlarının olması ve bazı bireylerin doğal bir yardım etme yeteneğine sahip olması veya bu yeteneğin öğretilebilir olması yer almaktadır. Akran danışmanlığı uygulamasının psikolojik danışmana , yardım edene ve yardım alana yönelik yararları bulunun bir uygulamadır. Psikolojik danışmana en büyük yararı  daha fazla bireye yardım hizmetinin sunulmasını sağlamasıdır.

Zaman ve enerji konusunda tasarruf sağlayan , okul psikolojik danışmanın iş yükünü azaltan etkili bir uygulamadır. Yardım alana yönelik akran desteğini bulması, yalnız olmadığı düşüncesini akranı yoluyla görmesi  , “ Bu sorunu yaşayan tek ben değilim”, düşüncesi, farklı çözüm yolları keşfetmesi olarak yararları bulunmaktadır.

Ayrıca psikolojik danışmandan yardım almaktan çekinen birey akranından destek alma konusunda daha istekli olması, daha kolay yardım almaya yönelmesi olarak düşünülebilir. Yardım edene yönelik ise bireyin yardım etme duygularını , empati ve iletişim becerilerini geliştirmesi, benlik saygısını artırması olarak yararları vardır. Tüm bu yararlarının yanı sıra uygulamanın gerçekleştirilmesine yönelik dikkat edilmesi gereken noktalar da bulunmaktadır.

Öncelikle bu yardım hizmetinin profesyonel değildir. Temel yardım etme becerileri kazandırılarak doğal yardım etme süreci olan arkadaşlıktan faydalanılmasıdır. Diğer bir dikkat edilmesi gereken husus ise gizlilik ve süpervizyon süreçleridir. Gizlilik konusundaki hassasiyet vurgulanarak bu konuda gerekli önlemler alınmalıdır.

Okullardaki uygulamalarda bu konuda yapılacak en ufak bir hata danışanlara zarar verebilmektedir. Akran danışmanlığı uygulaması ülkemizde genellikle üniversitelerde ve özel okullarda bulunan bir uygulamadır. Birçok üniversitede oryantasyon ve uyum süreçlerine  yönelik gerçekleştirilen bir uygulamadır. Ergenlik döneminde akran ilişkilerinin önemli bir yeri olduğu düşünüldüğünde ortaöğretim kurumlarında uygulaması oldukça faydalı olacaktır.

Ortaokullar da ise akran danışmanlık rolünün anlaşılmaması noktasında sıkıntılar yaşanabilmesi nedeniyle uygulaması zor olabilmektedir. Okula yeni başlayan öğrencilerin uyum sürecinde , akademik destek çalışmalarında, okul zorbalığı, çatışma-çözme becerileri kazandırmada , madde bağımlılığı , ergenlik dönemi sorunlarına  yönelik çalışmalarda uygulanabilir. Akran danışmanlığı uygulama süreci şu şekilde gerçekleştirilmektedir :

• Programın Planlanması
• İhtiyaç taraması yapılması ve amaçların belirlenmesi
• Eğitim programının geliştirilmesi
• Yöneticilerden gerekli desteğin alınması
• Programın uygulanması
• Akran danışmanların seçilmesi ve eğitilmesi
• Akran danışmanlık hizmetlerinin uygulanması
• Sürece yönelik süpervizyon çalışmalarına yer verilmesi
• Program Devamlılığının Sağlanması
• Programın değerlendirilmesi
• Uzun süreli planlamanın yapılması

Okulunuzda akran danışmanlığı uygulamasına karar verirseniz yukarıdaki adımları takip ederek kendi programınızı oluşturabilirsiniz. İhtiyaç duyulan konu alanına göre program değişkenlik gösterse de akran danışmanların eğitiminde temel yardım becerileri ( etkin dinlenme, soru sorma , duygu ve içerik yansıtma, iletişim becerileri vb.)  ve bu becerilerin uygulanması yer alır. Akran danışanların seçimi bir ve iki üst sınıftaki öğrenciler arasından sosyometri tekniği veya öğretmen tavsiyeleri en önemlisi gönüllülük hususu göz önüne alınarak yapılmalıdır. Akran danışmanlar eğitim alıp yardım etme hizmetlerine başladığında süreç içerisinde belirli zaman aralıklarında toplantılar yapılarak süpervizyon süreçleri gerçekleştirilmelidir. Böylece akran danışmanların takibi yapılarak gerekli destekler sunulur. Ayrıca akran danışmanın baş edemeyeceği durumda okul psikolojik danışmanı yardım alana gerekli yardımı yapabilir. Uygulanması, planlanması zaman alsa da dikkatli ve etkili bir program uygulandığında okulun havasını olumlu yönde etkileyecek, psikolojik danışmana ve danışanlara oldukça yararları olacak olan bir uygulamadır.

Kaynakça

Aladağ, M. ve Tezer, E.(2007). Akran Danışmanlığı Nedir, Ne Değildir?. Türk Psikolojik

             Danışma ve Rehberlik, 3(27).

Mersin Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik Merkezi(2013). Akran Rehberliği

             Temel Eğitim Kitapçığı.

Fatma BAYKAL

Psikolojik Danışman
fbaykal26@gmail.com