Otizm, Susam Sokağı ve Julia

Otizm, Susam Sokağı ve Julia

Julia, otizmli karakter, yıllardır devam etmekte olan bizlerin “Susam Sokağı” olarak bildiğimiz Amerikan yapımı çocuk programı “Sesame Street”de ilk kez dün, 10 Nisan’da yer aldı. Julia 2015 senesinden beri Susam Sokağı basılı serilerinde yer alan bir karakter ancak ilk defa dün televizyon programında da kendisine yer buldu. Bütünleştirme yanlısı insanlarca oldukça pozitif karşılanan bu durum otizm farkındalığını arttıracağı için sevinçle karşılanıyorlar. Julia sayesinde birçok çocuk ve aile otizm hakkında daha çok bilgilenmiş olacak.

2013’te yapılan araştırmalara göre dünya çapında yaklaşık 22 milyon kişiyi etkileyen otizm spektrum bozukluğu erkeklerde kızlara oranla 4-5 kat daha fazla görülen gelişimsel bir bozukluktur. Kendisini sosyal gelişim farklılıkları, iletişim problemleri, tekrarlayan davranışlar ve genel gelişimsel farklılıklarla (ince ve kaba motor beceriler gibi) belli eden bu bozukluk kişilerin tüm hayatını etkilemektedir.

Otizmli çocukları olan ebeveynler toplumdaki önyargı ve etiketlemeler ile mücadele etmektedirler. Toplumdaki bireylerin ötekileştiren tavrı da ebeveynlerin üstündeki stresin artmasına vesile olabilmektedir. Bu noktada otizm konusunda tüm toplumun bilinçlenmesi büyük önem taşımaktadır. Genel olarak dünyadaki bütünleştirme trendinin yükselmesi de umutların yükselmesine vesile olmakta.

Bütünleştirme trendinden bahsetmişken eğitim sistemindeki bu gibi akımların yerlerinden de bahsetmek istiyorum. Eğitim sistemi içinde üç temel yaklaşım görebiliriz bu konuda. Bütünleştirme, Kaynaştırma ve Ayrıştırma.

Bütünleştirme, Kaynaştırma ve Ayrıştırma Nedir?

Ayrıştırma yıllar önce başlamış ve günümüzde terkedilmesi uygun bulunmuş bir akımdır. Ayrıştırma akımıyla beraber farklı ihtiyaçları olan kişilerin toplumdan uzaklaştırılması ve kendi sistemleri içinde yaşamalarının daha uygun olduğu savunulmuştur. Ancak bu izole yaşamın hoş olmadığı ve sürdürülebilir olmadığı zamanla farklı çevrelerce kabul edilmiştir. Bu akıma uygun örnekler olarak körler okulunu, farklı ihtiyaçları olanlar özel sınıfını düşünebilirsiniz. Bu ortamlardaki kişiler tam zamanlı ayrıştırma ile eğitim hayatlarına/sosyal hayatlarına devam ederler. Bazı durumlarda bu okulların yatılı olması da bu kişilerin tam zamanlı toplumdan soyutlanmaları haline gelmektedir.

Kaynaştırma günümüzde sıklıkla uygulanan bir metottur. Bunun eğitimdeki örneğini çoğu kişi duymuştur. Kaynaştırma öğrencisi diye etiketlenen bir öğrenci biliyor olmanız çok olası. Bu kişiler kaynaştırma eğitim modelinde okuyorlarsa yarı zamanlı özel eğitim odasında yarı zamanlı genel sınıflarda eğitim görürler. İhtiyaçları olduğu düşünülen derslerde özel eğitim odasında farklı bir öğretmen ile ders işler ve diğer derslerde ise arkadaşlarının yanına geri döner. Bu model ayrıştırmaya nazaran daha iyi olmakla birlikte gene de tam ideal model olarak görülmemektedir.

Bütünleştirme ise tüm öğrencilerin yararlanabileceği bir eğitim modeli sunar bizlere. Bu modelde evrensel dizayn büyük önem taşır. Kişilerin farklı yolları kullanarak bilgiyi almasına ve sentezlemesine imkan sunar. Evrensel model sıradan eğitim sisteminden çok farklıdır. Öğrencisi sınırlara sokup tek kalıp haline getirmeye çalışmaz. Zenginlik ve farklılıkları önemser, bunlara değer verir. Tüm sınıfın okuma yoluyla veya aynı yolla öğrenmeye zorlanmasının bu modelde yeri yoktur. Öğrenciler derse ve konuya kendi ilgi alanlarını ve kendi becerilerini getirebilmektedir. Değerlendirmeler de sıradan bilindik tek tip değerlendirmelerden oluşmaz. Farklı değerlendirme biçimleri kullanılır, sadece sınavlarla öğrenme ölçülmez, sınıf içi etkinliklerle de sürekli devam eden bir ölçme ve değerlendirme söz konusudur.

Bu üç akıma da bakıldığında görülüyor ki bütünleştirmeye dayanan model tüm paydaşlara farklı imkanlar ve zenginlikler sunuyor. Susam Sokağı da bu noktada insanlara büyük bir destek. Yazıda verdiğim videolarını da izlerseniz göreceksiniz ki Julia ile nasıl iletişim kurmanın daha uygun düştüğünü öğrenme imkanı sunuyor bize Susam Sokağı. Farklılıkları kucakladığımız nice günlere.

Kendinize İyi Bakın.

Fuat Can Çalışkan
Uzman Psikolojik Danışman
caliskan.fuatcan@gmail.com

Kaynaklar:
Hall, T. E., Meyer, A., & Rose, D. H. (Eds.). (2012). Universal design for learning in the classroom: Practical applications. Guilford Press.
Meyer, A., Rose, D. H., & Gordon, D. (2014). Universal design for learning: Theory and practice. CAST Professional Publishing.
Ozonoff, S., Dawson, G., & McPartland, J. C. (2014). A parent’s guide to high-functioning autism spectrum disorder: How to meet the challenges and help your child thrive. Guilford Publications.