Kitap okuma ile duygusal bağ nasıl kurulur

KİTAP OKUMA İLE DUYGUSAL BAĞ NASIL KURULUR  ve OKUMA ALIŞKANLIĞI KAZANDIRMAK İÇİN ÖNERİLER VE OYUNLAR

“Sesini değil sözünü yükseltmeli insan.” Shakespeare “

Kitap ile duygusal  bağ kurmanın öneminden  bahsettiğim ilk yazıdan sonra gelin bu defa da ayrıntılı olarak  kitap okuma da duygusal bağ kurmanın yollarını konuşalım;

Okuma alışkanlığı nasıl kazanırız? Çocuk ya da yetişkin hiç fark etmez okuma alışkanlığı kazanmak için izlenecek yol aynıdır.  Anne baba olarak önce kendimizden başlayacağız,  çünkü model olmadığımız hiçbir şeyi çocuğumuzdan bekleyemeyiz. Pekiyi biz yetişkin yaşımızda hala okuma alışkanlığı kazanmadıysak ne yapmalıyız? Öncelikle her önerilen kitabı değil, bize uygun olanı seçmeliyiz. Çünkü zaman çok kıymetli, kitap okumak için ayırdığımız sürede kitaptan soğumamak gerekiyor.(Alışkanlığımız yoksa) Kitap okumayı nefret ya da sıkılma duygusu ile ilişkilendirmemek için doğru kitap seçimi çok önemlidir.  Bize hikaye olarak yakın ya da merak uyandıran, o dönem içinde bulunduğumuz ruh durumuna uygun  kitapları seçmeli ve bir müddet kitap ile mücadeleye etmeliyiz. Kitaba başladık hemen pes etmemeliyiz ilk 40-50 sayfa ilerlemeye  çalışmalıyız. Buna rağmen hala hikaye bizi  etkilemediyse ,  o kitap  bir müddet terk edilebilir. Ya da tamamen de bırakabiliriz. Okunacak sayısız kitap var unutmayın başka bir kitap ilginizi çekecektir.

Sonunu merek etmiyorsak zorlamanın anlamı yoktur. Bu yanlış değildir. Kitaba duygusal olarak hazır olamamış da olabiliriz. Metin hiç sarmamış da olabilir. Belki o kitabın henüz bizim için zamanı gelmemiştir. Bu durum çocuklarımız içinde geçerlidir. Okuldan  tavsiye edilen kitabı çocuğunuz sevmedi ancak bu kitabın okunması isteniyor. Ne yapacaksınız? Yapılacak iş gayet basit birlikte okuyacaksınız. Sesli okuma yapabilirsiniz. Anne ya da baba sayfaları günlere bölerek,  özel bir okuma ortamı hazırlayarak birlikte okuyabilirsiniz. Burada onun sorumluluğunu almak olarak değerlendirmeyin özendirmeye çalışmak okumayı çekici hale getirmektir amacımız ki okumak için çabalasın.

Okumak zor bir bilişsel bir süreçtir ve sizin desteğinize ihtiyaç duyar. Uzun süreli destek gereken bir beceridir. Birkaç gün birlikte okumanız yeterli olmaz istikrarlı bir şekilde en az iki ay her gün az sürede olsa birlikte okumalısınız.

Koca bir oda dolusu Fransızca konuşan insan size bu dile hakim değilseniz hiçbir şey ifade etmeyeceği gibi çok güzel yazılmış ama konu itibari ile çocuğunuza hitap etmeyen bir kitap da aynı duyguyu yaratır.  Okuma alışkanlığı geliştirmemiş bir çocuk için Fransızca gibi  belki önerilen kitap. Hangi kitaplardan öykülerden etkileneceğini bilmek için çocukları iyi tanımak gerekir. İyi gözlemci olarak nelerden hoşlandıklarına dikkat etmek kısaca ilgi alanlarına uygun kitaplarla buluşturmak gerekiyor. Özellikle okuma alışkanlığı kazandırılması için tohum atılacak 0 -15 yaş aralığında bu gözlemler önemlidir.

Öğretmenin  ya da okulun verdiği okuma listesi sizin için  başlangıç olur. Ancak o kitapların arasından çocuğunuzun etkileneceklerini belirlemek anne babanın elindedir. Ya da öğretmenin buradan ne kazandıracağını tahmin edebilmek adına listeyi okumadıysanız önce onun kitaplarına zaman ayırıp siz okumalısınız. Böylece ona hikayeyi nasıl sevdirebileceğinize ilişkin kafanızda planlama yapabilirsiniz. Mesela bu kitaptaki kraliçe, karakteri “Ayşe Teyzene çok benziyor “  (kendi ile bağ kurabileceği biri) bir bak istersen ya da “bu karakter bana çok sevimsiz geldi. Sen ne düşünüyorsun” diyebilirsiniz.

Küçük yaştan itibaren çocuğun bağ kurduğu bir yetişkinin çocuğa sesli okuma yapılması çok kıymetlidir. Bu herkes olabilir anne, baba, öğretmen, psikolojik danışman, teyze, amca vb. kısacası çocuğun önem verdiği biri olmalıdır. Çocuğum, öğrencim ilgi göstermiyor dinlemiyor demeden okuyun illa çocuk kitabı okumanız şart değildir. Tonlamalar yaparak kendi okuduğunuz kitabı ara ara yüksek sesli okumak çocuğunuzun sesinize alışmasını sağlar. Kimi zaman kucağınıza alarak sarılarak bağ oluşturarak okumak olumlu duygu geliştirmesine neden olacaktır. Git odana kitap oku söylemi ceza içeriği taşır ve okumaktan soğutan net bir cümledir.İçine olumlu duygu serpiştirmek gerekir.

Çocuğunuzun da size sesli kitap okumasına müsaade etmelisiniz ve gerçekten dinlemelisiniz. Düzeltmeler yapmadan sessizce dinlemelisiniz ki cesareti artsın. Okurken sürekli düzeltilen çocuklar sesli okumaktan kaçınmaya başlar. Oysa özellikle ilkokul çocukları ilgi çekmeyi sevdiklerinden okumayı ve anlatmayı severler.

Çocuğunuzun yaşı 11-15 yaş aralığında kendi okuduğunuz kitapların etkilendiğiniz bölümlerini ara ara okuyabilirsiniz.

Kitap her yerde okunabilir çocuğunuzun zevk aldığı yerler giderken çok sevdiği oyuncaklarını götürmek istediğini fark etmişsinizdir. “Bu sevdiğin kitabı da alalım mı parkta arkadaşlarına gösterirsin ya da  anlatabilirsin” diyebilirsiniz. Kısaca kitabı okumak için mekan sınırlaması yapmayın. Nereye giderseniz gidin yanınızda ufak çocuğunuzun ilgisini çekecek kısa öykülerin olduğu kitap bulunsun. Nerde okumaya ihtiyaç duyacağınız belli olmaz.

Tüm insanlar büyük, küçük, fikirlerine önem verildiğini bilmek ister bu kitabı beğendin mi vb diyerek fikrini almak okuduğu kısacık bir kitap dahi olsa konuşmak kendine değer verildiğini görmesi açısından kıymetli bir durumdur.

Kitap ile bağ kurmasına yardımcı olacak sorular yöneltebilirsiniz. Burada metne yönelik soruları kapsayan 5N  1 K soruları gelmesin aklınıza.  Sen olsan hangi karakter olmak isterdin? Seçtiğin karakterin hangi özellikleri nedeni ile o karakter olmak istedin? Sen yazar olsan kitabın sonunu nasıl bitirirdin? Kitabın adını aynı mı tutardın vb. gibi çocuğun düşünce süreçlerini geliştirecek sorular sorarak farklı düşünmesini ve kitaba ilişkin duygu oluşturmasına destek sağlayabilirsiniz.

Görsel yönden zengin ve yaratıcı kitaplar seçmeye çalışın illa çok harf okusun diyerek aldığınız kitaplar çocuklarınızı bunaltabilir . Ana amacımız çocuğun eğlendiği olumlu duygular beslediği bir kitap algısı oluşturmak o zaman kitap okumayı sevecektir. Mutlu olduğumuz şeyler kalıcı olur mutlu eden bir hiç kelimenin yer almadığı bir sessiz bir kitapta olabilir çocuğunuz ile okuyacağınız kitap. Eline alıp resimlerini incelemesi de yeterlidir kimi zaman resimler düşüncelere dönüşüyorsa kafidir. İşte buda okumaktır.

Kitapçılara ve kütüphanelere götürün kitap ortamı ile tanışmasını sağlayın. Bazı yayın evlerinin yaptığı  okuma etkinliklerine katılmasını sağlayın.(ücretsiz oluyor) Siz de okuma gruplarına katılın.

Sadece belli yaş gruplarına hitap eden yaş sınırlaması olan kitapları almak zorunda değilsiniz ilgisini çeken yaşına uygun olmayan bir kitabı istiyor olabilir bu alışkanlık geliştirme aşamasında alabilir ya da kitapçıda birlikte inceleyebilirsiniz. Müdahale etmeyin.

Filmi olan kitapları tercih edip kitabı okuduktan sonra filmi birlikte izleyip birlikte değerlendirme yapabilirsiniz.

Kitap okuma ile olumlu bağ kurmak için çocuğunuzla oynayabileceğiniz Somut Kitap Oyunları örnekleri:

• Kitabın karakterlerini canlandırabilirsiniz. Sen ana karakter ol ben kitapta ki kaplumbağa olayım vb? Eğlendiğiniz her şey aklınızda daha çok kalır unutmayın. Olumlu duygu oluşturmak önemlidir.
• Kitabın bu sayfası sana “ne çağrıştırdı” oyunu oynayabilirsiniz. Okuduğunuz sayfa ile ilgili bana aklına ilk gelen şeyi getir ya da çiz burada biriktirelim diyerek okuma dışında farklı beyinsel süreçleri devreye sokabilirsiniz.
• Bu kitabın bir şarkısı olsa senin dinlediklerinden hangisi olurdu ya da hangi bilgisayar oyunu karakteri olurdu diye sorarak çocuğunuzu şaşırtabilirsiniz. Beynin bilgiyi transfer etmesini sağlayabilirsiniz.
• Kitap ile ilgili nasıl bir duygun var çiz ya da karakterlerden birini bilgisayar oyununda ki karakterlerden birine dönüştür bende çizeyim ikisini konuşturalım diyebilirsiniz.
• Özellikle küçük yaş grubunda ki çocuklar için kitabın drama oyun resim yolu ile somutlaştırılması hafıza gelişimine de katkı sağlayacaktır.

Siz  gözünüzün önüne bolca kitap koyarak, günlük bir rutin ile ve istikrarlı bir şekilde önce kendiniz için sonra çocuğunuz için  okuma sürecini başlatın. Önce 5-10 dakika haftadan haftaya beşer dakika arttırarak ama pes etmeden her gün  vazgeçmeden,  devamı gelecektir. Harekete geçmek gerekiyor. Hadi hemen önce kendiniz sonra çocuğunuz için bir kitap seçin ve günü kitap ile geçirin. Sizinde bu konu ile ilgili önerileriniz var ise yorumlar bölümüne yazın lütfen. Bol okumalı günler.