Franz Kafka- Şato

Kafka’ yla ilgili yapılan en basit araştırmada bile kitaplarında esen melankoli rüzgarlarının, yaşamış olduğu hayatın bir sonucu olduğu görülür. Bence onu bu denli ikonikbir yazar yapan şeylerden biri de bu melankoli unsurunun eserlerindeki işlenişidir. Çünkü Kafka’ nın herhangi bir eseriuzun süre önce okunmuş ve içeriği unutulmuşsa bile, muhtemelen eserin hissiyatı hatırlanır. Zira Şato’ yu okurken sık sık “Ne okuyorum ben şimdi?” gibi bir bilinmezlik içinde olsam da Kafka’ nın sunduğu melankoli evreninin hissettirdiği ruh sıkışması beni hep bir sonraki sayfaya davet etmiştir.

Kitaptaki başkarakter K. şeklinde geçmektedir. K. bir kadastrocudur. Bir gün iş için bir köye çağrılır. Ancak işine başlamak için bir muhatap bulamaz. Yetkililere ulaşmaya çalışırken bir dizi anlaşılması güç bürokrasi engeliyle karşılaşır. Köyde bir Şato vardır. Her şey Şato’ dan idare edilmektedir. Köylüler için Şato kusursuz ve ulaşılmazdır. K. bir yandan Şato’ ya ulaşmaya çalışırken bir yandan da köyde yaşamaya çalışır. Kimi köylülerle bir takım olaylar yaşar. Kitap 351 sayfa boyunca içerik olarak bu şekilde ilerler.

Şato, otoriteyi ve bürokrasinin zirvesini temsil etmektedir. Şato evrenine girmiş köylüler de Şato gibi düşünmek zorunluluğu içinde kalırlar. Köye sonradan gelen K. önce tüm bu anlamsızlığın son derece farkında olsa da zamanla şaşkınlığı azalır. Baştan sona bir bürokrasi eleştirisi olan kitapta sisteme sıkışmış insan, K. ile gözler önüne serilmektedir.

Şato, kitapta köylüler tarafından sık sık olumlamalar ile ele alınsa da ast-üst ilişkilerinin belirsizliği ve anlamsızlığı kitaba karamsar bir hava katmaktadır. Şato göz önünde ve hep vardır ama ulaşılamaz niteliktedir. Şato eleştirilemez ve Şato’ ya karşı yanlış yapılamazdır.

Bana göre kitabın dil ve anlatımı kusursuzdur. Bu yüzden alıntı yapılması çok zordur. Hemen her cümle alıntı yapılabilecek niteliklere sahiptir.

Kafka’ nın psikolojik ögelere sık sık yer verdiği ve sağlam bir siyasi zemine oturttuğu kitabı Şato, esasında Kafka tarafından yarım bırakılmıştır. Fakat okuyucuya sunulmak istenen şey sonuç değil süreç olduğu için herhangi bir yarım kalmışlık hissi uyandırmamaktadır. Romancılığı zirveye çıkaran Kafka’ nın zirveden bir eseri: Şato. Kesinlikle arayan gözlerin çok daha fazla şey bulabileceği bir başyapıttır.