İlgilerimizi ve Kişiliğimizi Tanıma Yol Haritası

Ben Kimim?

İlgilerimizi ve Kişiliğimizi Tanıma Yol Haritası

Mevlâna ne güzel söylemiş “Bil ki mutluluk ve lezzet içtedir.” Yani mutluluğu önce kendi içimize dönerekte aramalıyız. Eflatun da aynı şekilde “Kendini yönet, dünyayı yönetecek gücü bulabilirsin.” demiştir.

Bir bireyin kendini tanıması, bilmesi ve değerlendirmesi çok önemli fakat bir o kadar da zor bir iştir. O zaman etkili kariyer planları yapabilmek için, kendimizi nasıl tanıyacağız ve değerlendireceğiz?

Bireylerin bilgi, beceri, ilgi, yetenek ve kişilik özelliklerinin bilinmesi ve buna göre kariyer planlaması, kariyer yönetimi ve kariyer geliştirme çalışmalarının yapılması tavsiye edilmektedir. (Özdemir ve Alhas, 2019). Avrupa ve Amerika’da Holland’ın tipoloji kuramında geliştirmiş olduğu 6 kişilik tipini tanımak ve uygulamak halen günümüz kariyer danışmanlığında yaygın olarak kullanılmaktadır.

Holland’ın tipoloji kuramına göre insanlar genel olarak altı farklı kişilik ile sınıflandırılmakta ve her birey, bu altı kişilik tipinin karışımı ile karakterize edilmektedir. Belirlenen kişilik tiplerin tanımlanması için belirli meslek gruplarından insanlarla gözlemler ve araştırmalar yapılmış ve özetlenmiştir. Bu yazıda 6 kişilik tipleri tanıtılacaktır.

1. Gerçekçi (Realistic)
2. Araştırmacı (Investigative)
3. Sanatçı (Artistic)
4. Sosyal (Social)
5. Girişimci (Enterprising)
6. Geleneksel (Convential

1. Gerçekçi (Yapan)

Gerçekçi kişilik türüne sahip olan bireyler dünyayı keşfetmek ve bir şeyler başarmak için yaparak öğrenmeyi, bizzat elleri ile dokunarak ve görerek uygulamayı tercih ederler. Bu bireyler dış mekânlar da çalışmayı, mekanik ve fiziksel aktiviteler içeren meslekler yapmayı severler. Okumak, düşünmek, fikir üretmek, veriler ile çalışmak veya insanlar ile uğraşmaktan ziyade, nesneler, aletler, makineler, bitkiler ve hayvanlar ile uğraşmayı tercih ederler. Fiziksel olarak bir şeyler yaparak veya monte ederek çalışmayı severler. Gerçekçi bireyler araç, makine ve mekanik gibi görebildiği ve dokunabildiği pratik şeyler üzerinde çalışmayı severler. Bu kişiler genellikle gerçekçi bir dünya görüşüne sahiptirler, pratiktirler ve bu kişilerin el becerileri yüksektir.

Gerçekçi bir çevreye sahip meslekler: Marangoz, Elektrikçi, Pilot, Tamirci, Tesisatçı, Marangoz. 

2. Araştırmacı (Düşünür)

İsminden de anlaşılacağı gibi araştırmacı bireyler analitik düşünmeyi, entelektüel çalışmaları, bilimsel projeleri ve düşünmeye dayalı işlerde zaman harcamayı tercih ederler. Altı kişilikten en analitik olan bu grupta yer alan kişiler matematik veya fen ile ilgili problemleri incelemeyi ve çözmeyi çok severler. Araştırmacı insanlar, fikirlerle çalışmayı ve düşünerek vakit geçirmeyi, gerçekleri araştırmayı ve sorunları zihinsel olarak çözmeyi severler. Fiziksel güç gerektiren işlerden daha çok zihinsel çaba gerektiren işler ile uğraşmak isterler. Genel olarak kendilerini entelektüel olarak görürler ve başarılarından dolayı kabul edilmeyi severler.

Araştırma ortamına sahip meslekler: Biyolog, Matematikçi, Bilgisayar Programcısı, Bilim İnsanı, Eczacı, Doktor, Mühendis.

3. Sanatsal (Yaratıcı)

Sanatsal insanlar yaratıcı, özgün çalışmalar yapabilen insanlardır ve bağımsız, yaratıcı medya, grafik ve metin tasarımı ile uğraşmayı severler. Bu bireyler grubu, sanatsal, yaratıcı, bağımsız ve özgürce çalışabilecekleri işlere daha çok değer verir. Doğal olarak yazı ve müzik gibi yaratıcı sanatlara ilgi duyarlar. Çalışmalarında kendilerini ifade etmekten hoşlanırlar. Kendilerini orijinal olarak görürler ve yüksek derecede düzenli, rutin ve tekrarlayan aktivitelerden kaçınmayı tercih ederler. Bireysel olarak çalışmayı sevdikleri gibi ifade özgürlüğüne izin verilirse ve fikirlerini paylaşmaları teşvik edilirse gruplar halinde çalışmaktan da hoşlanırlar.

Sanatsal bir çevreye sahip meslekler: Grafik Tasarımcı, Ressam, Müzisyen, Kitap Editörü, Sanat Öğretmeni, Aktör, Gazeteci, İç mimar, Stilist.

4. Sosyal (Yardımcı)

Sosyal kişilik tipine sahip insanlar çevrelerine “yardımcı olmak” isterler. Sosyal kişilik tipi olan bireyler aynı zamanda insancıl, sosyal sorumluluk sahibi ve çevresindekileri destekleyen bireylerdir. Fiziksel güç gerektiren, alet ve makineler yerine insanlarla çalışmayı tercih ederler. İnsan ve iletişim faktörü hayatımızın önemli bir parçası olduğu için genel olarak Sosyal Bireyler, altı kategorinin en yaygın kategorisidir ve birçok kişide bu kategorinin özellikleri vardır. Özellikle başkalarına bir şeyler öğretmeye ve yardım etmeye değer verirler.

Sosyal çevre ile ilgili meslekler: Psikolojik Danışman, Kütüphaneci, Sosyal Hizmet Uzmanı, Fizyoterapist, Hemşire, Öğretmen.

5. Girişimci (İkna Edici)

Girişimci kişiler, insanlarla çalışmayı, onları ikna etmeyi, yönlendirmeyi veya yönetmeyi sever. Şirketlerde örgütsel hedefleri etkilemeyi veya ekonomik kazanç sağlamaya önem verirler. Girişimci bir kişilik türü genellikle örgütlenme, ikna etme ve yönetme becerisine sahip lider özellikleri güçlü olan bireylerdir. Para, güç, statü ve görev başında olmaktan hoşlanırlar. Büyük olasılıkla liderlik edip insanları yönetecek işleri ve politika çalışmalarını tercih ederler. Girişimci kişiler genel olarak sosyal, lider fıtrata sahip ve hırslı olarak tarif edilirler. Girişimci bir kişilik türü aynı zamanda sorunları risk alarak çözebilir. Genellikle bu gruptakiler enerjik, hevesli, kendine güvenen, iddialı ve hızlı karar verici kişiler olarak tanımlanabilirler.

Girişimci bir ortama sahip meslekler: Satış Müdürü, Emlakçı, Okul Müdürü, Avukat, Otel Yöneticisi, Kurumsal Yönetici, Girişimciler.

6. Konvansiyonel/ Geleneksel (Düzenli)

Konvansiyonel bireyler adı da üzerinde olduğu gibi geleneksel olan düzeni severler. Bu kişilerin görev tanımları çok iyi yapılmalıdır. Otorite konumunda veya lider olmak yerine başkaları tarafından yönetilen görevleri yerine getirmeyi tercih ederler. Geleneksel kişiler detaylara çok dikkat ettiklerinden bu bireyler bir örgütün veya bir işyerinin kayıtlarını başarı ile tutabilir ve gelen mesajlarını organize edebilirler. Konvansiyonel bireyler genellikle sayılar, rutin olan kayıtlarla veya makinelerle çalışmayı tercih eder. Düzenli bir şekilde yapılan ve tekrarlanan görevleri tercih ederler. Bunun yanında belirsiz veya liderlik ve girişimcilik gerektiren faaliyetlerden kaçınırlar.

Geleneksel çevre ile ilgili meslekler: Muhasebeci, Sekreter, Banka Görevlisi, Taşıyıcı, Memur, Denetçi.

Kişilik Türleri ve Uyumlu Oldukları Kişilikler

Kişilik türlerinde olduğu gibi, mesleki çevrelerin de altı türü vardır; gerçekçi (realistik), araştırmacı, sanatçı (artistik) sosyal, girişimci ve geleneksel (düzenli). Özdemir ve Alhas’ın (2019) ifade ettiği gibi bireysel ilgileri, yetenekleri ve yaşam tarzları benzeyen kişiler aynı araçlar ile benzer işleri yapmaktan ve aynı çevrede bulunmaktan hoşlanmaktadırlar. Bu şekilde her mesleki çevrede belirli bir kişilik tipinin etkin olduğu ve bu benzer kişilik tipinden insanların bulunduğu mesleki çevreler ortaya çıkmaktadır.

Çalışma koşulları bireyler için çok önemlidir. Başka bir deyişle, bireyler, bilgilerini, becerilerini ve yeteneklerini sergileyebilecekleri, tutumlarını ve değerlerini ifade edebilecekleri; üzerinde hem fikir oldukları sorunları ve rolleri inceleyebilecekleri bir çalışma çevresi ve ortamı ararlar. Bu arayış, farklı bilinç düzeylerinde ve uzun zaman içinde gelişebilir (Özdemir ve Alhas, 2019). Belirlenen kişilik türlerinin yakın veya uyumlu oldukları kişilikleri aşağıdaki tabloda görebilirsiniz.

ABD’de okullarda Psikolojik Danışmanlar tarafından en çok kullanılan online kişilik testi “O*NET Interest Profiler”. Sizlerde bu testi ücretsiz olarak hem kendiniz alabilir veya öğrencilerinize aldırabilirsiniz.

Link: https://www.mynextmove.org/explore/ip

Yukarıda ifade edilen 6 farklı kişilik türünü inceledikten  ve testi aldıktan sonra, kendinize en yakın veya en uzak gelen kişilik türlerini aşağıdaki tabloya yazabilirsiniz.

2. aşamada da en yakın olduğunuz kişilik türüne karşılık gelen meslekleri inceleyebilirsiniz.