Akran zorbalığına genel bakış

Ülkemizde son yıllarda görülme sıklığı %25’lere kadar çıkmış olan Akran Zorbalığı nedir, kimler risk altındadır,hangi davranışlar zorbalık içerir,Akran Zorbalığının akademik başarıya etkisi var mıdır,aileler ve öğretmenler neler yapmalıdır ?

Akran zorbalığını ayırt etmede üç kriter önemlidir; herhangi bir kışkırtma sonucunda ortaya çıkmaz, zaman içinde tekrarlanır ve akran zorbalığı gösteren çocuk, hedef çocuğa göre daha güçlüdür ya da daha güçlü olarak algılanır. ( Thompson, 1998).

Akran Zorbalığı Nedir ?

Çocukların,ergenlerin birbirlerine veya tek bir kişiye karşı vermiş oldukları fiziksel,sözel ve davranışsal zararların tümüne akran zorbalığı denir. Ülkemizde yapılan bilimsel çalışmalar 5.sınıfa devam eden öğrencilerin %40’ının akran zorbalığına en az bir kerede olsa maruz kaldığını söylemektedir. Bu durum öğrencinin psikolojik ruh sağlığını olumsuz etkilemekte, öğrencinin özgüven ve özsaygı düzeyini azaltmaktadır. Okulda akran zorbalığına maruz kalan öğrenci duygusal bir yalnızlık yaşamakta ve stres düzeyi yükselmektedir.

Kimler Risk Altındadır ?

Akran Zorbalığı risk grubu dağılımı farklılık göstermektedir. Arkadaşı olmayan,gruplara dahil olmayan öğrenciler en büyük risk grubunu oluşturmaktadır. Bu, zorba öğrencinin kurban öğrencinin sosyal çevresinin eleştirilerinden çekinmesiyle ilgili bir durumdur. Gruplara dahil olmayan öğrencilerin sosyal çevre yoksunluğu zorba öğrenciye cesaret vermektedir. Buna benzer olarak ülkemizde yapılan bir çalışmada sınıfta popülerliği yüksek öğrencilerin akran zorbalığına maruz kalma riski yüksek görülmektedir.

Hangi Davranışlar Zorbalık İçerir ?

Erkek öğrenciler çoğunlukla fiziksel şiddete dayalı zorbalık türünü uygularken kız öğrenciler ilişkisel zorbalık türüne (dedikodu yapma,gruptan dışlama) eğilimlidir. En sık karşılaşılan zorbalık türleri itme,ad takma,alay etme,cinsel sözler söyleme ve dedikodudur. Bu şekilde akran zorbalığına maruz kalan öğrenciler duygusal risk grubundadır ve profesyonel desteğe ihtiyaç duymaktadır. Akran Zorbalığına maruz kalmada cinsiyet değişkeni yapılan araştırmalarca önemli bir değişken değildir, daha geniş bir ifadeyle erkek ve kız öğrencilerin akran zorbalığına maruz kalma oranları benzerlik gösterir

Akran Zorbalığının Akademik Başarıya Etkisi

1997 yılında yapılan bir araştırmada Ladd ve arkadaşları akran zorbalığına maruz kalan öğrencilerin akademik başarı düzeylerinin diğer öğrencilere göre daha düşük olduğu sonucuna varmıştır. Bu durumun okul içi ve okul dışında işbirliği eksikliğinden kaynaklandığı düşünülmektedir.

Akran Zorbalığına maruz kalan öğrenci kendisini okul içinde stresli hissetmekte ve bu durum okul ile ilgili olumsuz modeller oluşturmasına neden olmaktadır. Okul dışında da benzer olarak sağlıklı bir kimlik gelişimi edinemeyen öğrenci yaşantı stresi yaşamakta ve bu durum akademik başarısızlığa yol açmaktadır.

Aileler Neler Yapmalıdır ?

– Ebeveynler çocukla ve kendi arasında açık bir iletişim halinde olmalıdır

-Çocuğun zihinsel modeller oluşturduğu 3-6 yaş döneminde saldırgan tutumlar sergileyen çocukların baskı yoluyka istekleri kabul edilmemeli ve çocuk ile sağlıklı bir iletişim sağlanmalıdır

-Çocuğun saldırgan kimlik gelişimini tetikleyecek teknolojik ve sosyal unsurlarla mücadele edilmelidir

-Okul yaşamının ilk yıllarından itibaren öğretmenlerle yakın bir ilişki içinde olmalı ve çocuğun okuldaki eğilimleri konusunda(sessizlik,saldırganlık,liderlik,zorbalık,grup dışı kalma) bilgi almalıdır

Öğretmenler Ne Yapmalıdır ?

–Gözlem yapma ve zorbalığın türünü saptamaya çalışma

–Konuyu okul psikolojik danışmanına yönlendirme

– Sınıf içi etkinliklerde konuyu işleme ve konu ile ilgili önlemler alma

-Öğrenci ile görüşme yapma ve önerilerde bulunma

-Aile,okul idaresi ve okul psikolojik danışman ile görüşme.

Akran Zorbalığı ile İlgili Bilinmesi Gerekenler

– Yapılan bilimsel bir çalışma akran grubunun hem zorba öğrenciyi hem de kurban öğrenciyi reddettiğini söyler

-Az arkadaşa sahip olmak akran zorbalığına maruz kalma riskini yükseltir

-Hillery bir çalışmasında çocukların %20’sinin akran zorbalığından korktuğu için okula gelmekten korktuğunu, %2’sinin de çok daha ciddi kaygılar yaşadığını belirtmiştir

-Akran zorbalığında erkek öğrencilerin kız öğrencilere zorbalık yapma oranı fazladır

-Ergenlik sürecinde akran zorbalığı oranı yüksektir

-Kurban çocuklar duygusal yalnızlık,zorba çocuklar sosyal yalnızlık içerisindedir.