Alis Harikalar Diyarında – Film İnceleme

FİLMİN KÜNYESİ

Filmin adı: Alis Harikalar Diyarında

Oyuncular:   Johnny Depp, Mia Wasikowska, Matt Lucas 

Yönetmen: Tim Burton

Süre:  1 Saat 49 Dakika

İmdb:  6,5 puan

Tür: Fantastik, Macera, Aile

Özet ve Detaylar:  “Artık Kansas’ta değiliz” repliğini bir de Tim Burton’ın algısıyla beyazperde’de izlemek isteyen sinemaseverlere özel bir yapım karşımızda. Alice Harikalar Diyarı’nın bu Burton yorumunda güçlü kız imajı öne çıkarıldı. Linda Woolverton’ın çocuk kitabından uyarlanan yapım 17 yaşındaki Alice’in sosyeteye tanıtım partisinde beyaz bir tavşanı takip ederek kendini harikalar diyarında bulmasıyla başlıyor. Aslında 10 sene öncesinde de ziyaret ettiği yeri ikinci ziyaretinde hatırlamıyor bile. Harikalar Diyarı’nda Alice’i karşılayanlar arasında koskocaman şapkasıyla Mad Hatter karakterini canlandıran Johnny Depp de mevcut. Bu yapımda Johnny Depp ve Tim Burton yedinci kez bir araya geliyorlar. Yine Tim Burton’ın ayrılmaz oyuncu ekibinden, aynı zamanda eşi olan Helena Bonham Carter’da hortlak suratlı Kırmızı Kraliçeyi canlandırıyor. Sürpriz olarak ise oyuncu kadrosunda 2009 Oscar ödül töreninde En iyi Kadın Oyuncu Oscar’ına aday gösterilen Anna Hataway de mevcut.

“ALİS HARİKALAR DİYARINDA”
FİLMİNİN ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE VE SON ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE ALGILANIŞ BİÇİMİ

“Alis harikalar diyarında” adlı film farklı yaş gruplarında olan kişilerde farklı etkiler bırakmakta ve bu kişiler aynı durum hakkında farklı yorumlarda bulunabilmektedir. Erken çocukluk döneminde ve son çocukluk döneminde bulunan çocukların filmin konusunu, kahramanlarını, kahramanların birbirleriyle olan ilişkilerini algılama şekli farklılıklar göstermektedir.

Film hakkında genel yorumlar: 5 yaşında olan bir çocuğa filmin konusu sorulduğunda şöyle yanıt vermiştir:

“ Ben biliyordum zaten hayvanların özel yerleri olduğunu. Hem onların da kıyafetleri olmalı. Alis istediği zaman büyüyor istediği zaman küçülüyor. Bu bence çok güzel. Ama, acaba hepsi aynı Alis mi? Ben de evde sıkıldığımda küçülüp babamın cebine girip onunla işe gidebilmek isterdim. Ya da arkadaşlarım beni üzdüğünde büyüyüp onları korkutmayı ve benden özür dilemelerini sağlardım. Peki ben bir büyüyüp bir küçülürsem yine ben olur muyum, ya ben olmazsam? Bence filmin tek kötü yanı çabuk bitmesi. Daha uzun olsaydı daha da çok izler daha çok mutlu olurdum. Ama evet, istediğim zaman büyüyüp küçülemem, hayvanların konuşmasını da anlayamam, yani annem böyle diyor. Çok renk vardı orası güzeldi hatta filmden sonra gidip resimlerini bile çizdim… Ama çok garip görünüyorlardı sanki. ”

Aynı soru 12 yaşında bir çocuğa sorulduğunda ise aynı filmi oldukça farklı yorumlamıştır:

“ Küçükken kitabını okumuştum ve çok sevmiştim. Ama nedense şimdi filmini izlediğimde bana çok saçma geldi. Ne öyle insan kocaman olabilir mi kek yedi diye? Ya da bilmediği bir şeyi içince küçülebilir mi? Ama hayal dünyası diye düşününce evet sevdim filmi… Benim hiç hayal etmediğim şeyler var. Mesela ne isterlerse zaman orada sabit kalıyor. Ben de böyle hayal kurmaya başladım. Küçükken daha çok hayal kurduğumu hatırladım neden bıraktım ki o kadar hayal kurmayı, bilmiyorum. Film sayesinde hatırladım.”

Anlaşıldığı gibi farklı yaş dönemlerinde olan çocukların filmi algılayış biçimi kısmi benzerlikler gösterse de oldukça farklıdır.

4-6 yaş döneminde olan çocuk henüz korunum ilkesini kazanamadığından Alis’in sıklıkla büyüyüp küçülmesi onun kafasını karıştırabilmekte, her defasında Alis’in farklı insan olduğuna inanabilmekte, hepsinin Alis olduğunu anlayamayabilmektedirler.

Erken çocukluk döneminde olan bir çocuk filmden çıktığında Alis’i tek ve yüce bir kahraman olarak algılar çünkü canavarın kafasını uçurmuş ve onun sayesinde insanlar kötü yönetimden kurtulmuştur. Ancak son çocukluk döneminde olan çocuk, yan karakterlerin de Alis’e yardım ettiğinin farkındadır. Alis tökezlediğinde şapkacının kılıcıyla canavara müdahale ettiğinin ve böylece her iki tarafta olan kişilerin de salt seyirci olmaktan çıkıp savaşa katıldığının ve mücadele ettiğinin bilincindedir. Bu farklılığının nedeni 4-6 yaş aralığında olan çocuğun benmerkezci olması, 6-12 yaş aralığında olan çocuğun ise çevresinin farkında olması ve bir toplumun parçası olduğunu bilmesidir.

Kırmızı kraliçenin kafasının büyük olması bir diğer deyişle normal insanlardan farklı olması ve çevresindeki insanların da normal olmayan görüntülerinin olmasının birbirleriyle olan ilişkisini erken çocukluk dönemindeki bir çocuk fark etmeyebilir ya da fark etse de önemsemeyebilir. Ancak son çocukluk döneminde olanlar duygusal ve bilişsel gelişim düzeylerine göre iki farklı şekilde yorumlayabilir. Son çocukluk döneminin ilk yıllarındaki çocuklar, farklı fiziksel özellikleri olan insanların bir arada olup birbirlerini desteklediğini düşünür. Son çocukluk döneminin son yıllarında olan çocuklar ise sırf kraliçenin görünümü normal değil diye çevresindeki insanların da kraliçeye hoş görünmek adına yapay anormal görünüm yarattığını düşünürler.

Filmden çıkan 4-6 yaş dönemindeki çocuklar filmdeki renklerin çeşitliliği, Alis’in canavarı nasıl yendiği ve hayvanların nasıl konuştuğu hakkında her gördüğü insana bir şeyler anlatırken, son çocukluk döneminde olan çocuklar filmin çok saçma olduğunu, boşuna vakit kaybettiklerini ama komik yanları olduğunu da çevresindekilere anlatırlar. Bu durumun en temel nedeni son çocukluk döneminde olan çocukların “geçmiş”lerinden kurtulmak istemeleridir. Bir diğer deyişle kendilerine çocukmuş gibi davranılmasından, çocukça şeyler anlatılmasından ve çocukça kıyafetler alınmasından rahatsız oldukları bir dönemde oldukları için “çocuk filmine” gitmiş olmak özellikle son çocukluk döneminin son yıllarında olan çocuklar için ciddi bir hatadır ve arkadaşları arasında dalga konusu olmasına neden olacak bir durumdur.

Hayal ile gerçek arasındaki çizginin erken çocukluk döneminde net bir şekilde anlaşılamaması Alis’i izleyen ve bu yaş döneminde olan çocukların çeşitli hayvanların yuvalarına girmek istemelerine, bir çukurdan düştüklerinde canlarının yanmayacağına aksine farklı bir yere çıkacaklarına ve eğer isterlerse zamanın hep oyun saatini göstereceğine inanmalarına zemin hazırlayabilmektedir. Zira filmden çıkan 4 yaşındaki bir çocuk annesine ısrarla köyde dedelerinin bahçesinde bulunan kuyudan içeri girmek istediğini, böylece Alis ve komik tavşanla tanışabileceğini söylemiştir.

Filmin genel fikri yukarıda düşünceleri alınan çocuklara sorulduğunda erken çocukluk döneminde olan çocuğun net bir şekilde cevap veremediği görülmüştür. Bu durum da şu şekilde açıklanabilir: Parça-bütün ilişkisinin henüz gelişmemiş olması filmin başından beri olup biten olayların birleştirilememesine ve karakterlerin amaçlarının ne olduğunun anlaşılamamasına neden olur. Oysa son çocukluk dönemindeki çocuklar parça-bütün ilişkisini kurabildikleri için filmin başından beri hayvanların Alis’i aradıklarını, Alis’i özellikle harikalar diyarına çağırdıklarını, kendilerine yardım etmesini beklediklerini ve Alis’in cesareti sayesinde herkesin kötülere savaş açmasıyla iyinin kazandığını, filmin mutlu sonla bittiğini anlatabilmektedirler.

Filmi izleyen farklı yaş aralığında olan bu çocuklarda zihin kuramının gelişim süreci net bir şekilde takip edilebilmektedir. 4-6 yaş aralığında olan bir çocuk Alis’in çaydanlığın içine saklandığını kara şövalyenin bildiğini düşünebilir; oysa 6-12 yaş döneminde olan çocuk kara şövalyenin Alis’i çaydanlığın içine saklanırken görmediğini bildiği için kara şövalyenin Alis’i çaydanlığın içinde aramayacağının farkındadır.

Görüldüğü gibi gelişimsel açıdan farklı evrelerde olan çocuklar aynı uyaranlara çok farklı tepkiler verebilmekte, çok farklı yorumlar getirebilmektedir.

Kaynakça:

Boyd, D. & Bee, H. (2006). Life-span development. Boston: Allyn and Bacon.

Ergin, H., Yıldız, A. (2010) Gelişim Psikolojisi. Nobel Dağıtım. Ankara

http://www.alice-in-wonderland.net/

http://tr.wikipedia.org/wiki/Alis_Harikalar_Diyar%C4%B1nda

Kızıltepe, Z. (2004). Öğretişim. Merteks İç ve Dış Ticaret Limited Şirketi.

Bingül UZEL
Uzm. Psikolojik Danışman
bingul_1986@h