Amerika’da üstün yetenekli bireylerin eğitimi

AMERİKA’DA ÜSTÜN YETENEKLİ BİREYLERİN EĞİTİMİ

Bu yazının amacı  Amerika’da üstün yetenekli bireylere yönelik eğitim programları hakkında eğitimcileri, okul psikolojik danışmanları, öğrenci ve velileri bilgilendirmektir.

Amerika yasalarında üstün yetenekli bireylerin yeri:

Amerika’da Üstün yetenekli bireylerin tanılama süreci  özel eğitim yasası ile düzenlenmiştir. Okul çağı çocukları arasında üstün yetenekli olanların tanılanması bu yasa ile yerel ve bölgesel eğitim kurumlarının görevi olarak belirlenmiştir. Bir başka deyişle, eğer bir okul üstün yetenekli bir çocuğu tanılamazsa ve yasaya karşı gelmiş olur ve çocuğun ailesinin dava açma hakkı oluşur.

Yasalarda üstün yetenekli çocuklar için farklı tanımlar oluşturulmuştur. Bunlar; üstün yetenekli birey (gifted and talented), olağanüstü öğrenme becerisi olan birey (extraordinary learning ability) ve mükemmel yaratıcılık becerisi olan birey (outstanding creative talent) şeklindedir.

Üstün yetenekli birey-Gifted and talented:

Akranlarına göre intellektüel, yaratıcılık, akademik kapasite anlamında ciddi potansiyel farkı olan ve bu nedenle standart okul programından başka bir eğitim programına tabi olması gereken kişi üstün yetenekli birey olarak tanımlanmaktadır. Bu tanım olağanüstü öğrenme becerisi olan birey (extraordinary learning ability) ve mükemmel yaratıcılık becerisi olan birey (outstanding creative talent)leri de kapsamaktadır.

Olağanüstü öğrenme becerisi olan birey – Extraordinary learning ability:

Akademik anlamdaki başarıları nedeniyle standart ölçüm araçlarıyla planlama ve yerleştirme takımı (planning and placement team) tarafından üstün yetenekli birey olarak tanımlanan kişilerin ilk %5’lik dilimini oluşturan çocuklar bu şekilde tanımlanmaktadır.

Mükemmel yaratıcılık becerisi olan birey – Outstanding talent in the creative arts:

Müzik, görsel sanatlar ya da sahne sanatlarında olağan üstü başarıları nedeniyle standart ölçüm araçlarıyla planlama ve yerleştirme takımı (planning and placement team) tarafından üstün yetenekli birey olarak tanımlanan kişilerin ilk %5’lik dilimini oluşturan çocuklar bu şekilde tanımlanmaktadır.

Okul, planlama ve yerleştirme takımına yönlendirme yapar ve bu takım öğrencinin üstün yetenekli olup olmadığına karar verir. Planlama ve yerleştirme takımında olan kişiler üstün yetenekli bireyleri tanılama alanında eğitim almış kişilerdir.

Ne yazık ki okullar üstün yetenekli bireylere uygun program hazırlama konusunda sorumlu değillerdir ve bu programları oluşturmak isteğe bağlıdır. Ancak veli talep ettiğinde bu tarz eğitim programları oluşturmayı düşünmektedirler.

Birçok okul üstün yetenekli bireylerin ihtiyaçlarını karşılayamadığı için bu öğrenciler okul saatleri dışında kurslara ve üniversitelerin üstün yetenekli bireyler merkezine giderek kendilerini kendi imkanları ile geliştirmeye çalışmaktadırlar.

Veli ve öğretmenler üstün yetenekli birey ile parlak öğrencileri çoğunlukla karıştırmaktadır. Aşağıdaki tabloda her iki tanım arasındaki temel farklar listelenmiştir.

Üstün Yetenekli Çocuklar

• Oldukça meraklıdır
• Sorunun ayrıntılarını tartışır
• Sorular sorar
• Hem zihinsel hem fiziksel olarak katılır.
• Varsayımlar ortaya atar
• Keskin gözlem yapar
• Projeler oluşturur
• Alışılmamış tuhaf fikirleri vardır
• Öğrenmeden hoşlanır
• İsabetli tahminlerde bulunur
• Çok fazla özeleştiri yapar.
• Verilenleri zaten bilmektedir
• Büyük yaştakileri ve yetişkinleri arkadaş olarak seçer
• Bilgiyi değiştirip uygular

Parlak Çocuklar

• İlgilidir
• Sorulara cevap verir
• Yanıtları bilir
• Dikkatini yoğunlaştırır.
• Anlamı kavrar
• Uyanıktır
• Verilen işi tamamlar
• İyi fikirleri vardır
• Okuldan hoşlanır
• Güçlü belleği vardır.
• Öğrendiği kadarıyla mutlu olur
• Düşünceleri anlar
• Kolaylıkla öğrenir
• Belli bir sırayla öğrenmekten hoşlanır
• Yaşıtlarıyla olmaktan hoşlanır
• Bilgiyi özümser.

Çeviri : Bingül UZEL