Anlaşılamamak Çaresizliği

Anlaşılamamak çaresizliği

Ne zaman ki kendimizi anlatamadığımızı fark ettik, işte o vakit susmalar dostumuz oldu.

Hz. Mevlana

Bir insanı anlamak için onunla aynı şartlarda yaşamak şart mıdır? Ya da aynı şartlarda iki insan aynı olumsuz durumdan aynı mı etkilenir? Aynı anne babadan dünyaya gelmiş kardeşlerin bile farklı düşünüp,  farklı hissettiği bir dünyada karşımızdakini anlamak ne denli kolay?

Mutsuz, endişeli ya da öfkeli olmamıza sebebiyet veren çoğu olumsuz duygunun temel nedenidir anlaşılamama çaresizliği. Herhangi bir toplantıda, aile içinde ya da arkadaş ortamında düşüncelerinizin anlaşılmadığı hissiyatına kapıldığınızda kendinizi kötü hissetmeniz olağan bir durum. İnsanlar insanları kendi felsefesine, yaşantılarına, inançlarına ve düşüncelerine göre yorumlayıp anlamak istediğini anlar. Basit bir örnek verecek olursak kedi kelimesi bir kişide sevimli, sempatik renkli gözlü bir Van kedisini çağrıştırırken bir başka kişide çöp konteynırından beslenen, kirli, göze pekte sempatik gözükmeyen bir kediyi çağrıştırabilir.

Senin anlattığın karşı tarafın kafasında canlanan senaryodan ibarettir. Mesela soğuk bir kış günü iş yerinizden eve dönerken hafif kar yağışı altında mesai arkadaşınız ile sohbet ederek yürüyorsunuz. Kar yağışı aklınıza çocukluğunuzda kartopu oynayıp, kardan adam yaptığınız ve sonrasında sıcak sobanın başında uyuyakaldığınız eğlenceli ve mutlu edici bir anıyı çağrıştırdı ve kış mevsiminin insanın içini ısıtan bir mevsim olduğunu dile getirdiniz. Arkadaşınız kış mevsiminin sizde uyandırdığı bu duygusal hazzı anladı mı?

Kış mevsiminin sizde çağrıştırdığı anıyı dile getirip ve kış mevsimin insanın içini ısıtan bir mevsim olduğunu ifade ettiğinizde arkadaşınızın kafasında bir senaryo oluşacaktır. Arkadaşınız bu senaryoda kendini sizin yerinize koyacak ve sizin ifade etmeye çalıştığınız duygusal hazzı tam anlamıyla anlayacaktır. İnsanların kendi düşünce kalıplarındaki şemalara takılmadan karşısındaki kişinin bahsettiği senaryoda başrolü oynaması ile empati ortaya çıkar. Empati yapmak aynı şartlarda yaşamak değil aynı şartlarda hissetmektir. Yas tutan birinin yaşadığı duyguyu anlamak için bir yakınımızı kaybetmek çok acımasız olurdu zira.

Anlaşılmanın birinci kuralı iletişim pürüzlerine takılmadan kafamızdaki senaryoyu karşı tarafa aktarmaktır. Anlaşılmanın ikinci ve en önemli kuralı ise karşı tarafın sizin senaryonuzda başrolü oynamasıdır. En önemli diye ifade ediyorum çünkü oyunculuk yetenek gerektirir. Herkes anladığını ifade eder herkes empati yapamaz.

Anlamak masraflı iştir; emek ister, gayret ister, samimiyet ister. Yanlış anlamak kolaydır oysa, biraz kötü niyet, biraz da cehalet kafidir.

Sezai Karakoç