Günümüzde fanatizm

Son dakikada gol yedik…
Lanet olsun son şutu atamadılar süre doldu…
Abi böyle oynanır mı…
Sizinki de takım mı be…
Takımım için canımı veririm…
Bu benim davam ve davamdan asla taviz vermem…

Gibi düşünceleriniz var ise siz de bir fanatizmin etkisinde kalan bir fanatik olmuş olabilirsiniz. Fanatizm; tutum, görüş, ideoloji gibi kavramlara sosyal normları da aşacak şekilde tavizsiz, körü körüne bağlı olma durumudur. Günümüzde bir şeye “fanatik” olmak iyi bir şey gibi lanse edilmektedir. Sebebi ise insan sevdiğine ne kadar bağlıysa çevresi tarafından da o kadar saygı görür. Ancak toplum sevdiği şeyin canlı olup olmadığını fazla da önemsemez. Önemli olan o ruhun ortaya çıkışıdır. O ruh çevredeki insanları tatmin ediyorsa bundan kendisi de faydalanabilecek bir duruma geliyor ve bu davranışı tekrarlıyor. Bu davranışa örnek olarak; kendisinden çok bağlı olduğu şeye yönetilen eleştiriyi kabul edememe, eleştiriye sert tepki gösterme bazen de taşkınlık çıkartmak gösterilebilir.

Fanatizmin oluşma sebebi ise genellikle kişinin kendi içindeki eksikliğini tamamlamamış olması, kişinin zamanında alamadığı olumlu geri dönüt, sevgi eksikliği, hayatın kişiye uğrattığı baskı gibi şeylerdir. Günümüz hayatının maratonunun kişiyi yorması insanın içinde bir daralmaya yol açmaktadır. İçinde dolmuşluk hisseden birey ise kendince içini boşaltmak için fanatizme başvurur. İçlerini özellikle de spor müsabakalarında tribünde bağırıp, çağırıp, küfür ederek boşaltmaktadırlar ve bunu bir savunma mekanizması olarak bellemişlerdir. Ya da insan kendisini bir yere kabul ettirmek istemektedir. Bir grup ya da bir kişi olabilir bu. Kişinin kendisini oraya kabul ettirmek için karşı tarafın tutumlarını kendilerine empoze ederler ve buna da körü körüne bağlanırlar.

Örnek olarak Türkiye üzerinde en çok taraftarın 3 İstanbul takımı üzerinde olması ve Türkiye’de 81 tane il olması. Birkaç şehir dışında neredeyse kendi şehrinin takımını tutan bölge yok denecek kadar az. Sebebi ise insanın kendisinin de en az onlar kadar modern, iyi olduğunu göstermek için çoğunluğun izinden yürümeleridir. Duyguları yeterince ve yerinde pekiştirilen insanlar ise fanatizm ile fazla uğraşmazlar, bir şeye öyle körü körüne bağlanmazlar. En azından önem verdiği şeye yapılan eleştriyi kabul edebilirler ve abartı bir tepki göstermezler.

Her ne kadar bu kavram çoğunlukla futbol ile bağdaştırılsa da bu kavram bağlanılabilecek her konuyu kapsamaktadır. İdolojiler, din, dinsel görüş savunmak ise en sık görülen ikincil durumlardır. İnsanın önem verdiği parti üzerine yapılan tartışmaların arkadaşlıkların bitmesi ve aynı şeyin dini tartışmalarda da ve nice tartışmalarla da olması kişinin tartışma sebebine ne kadar bağlı olduğu ile doğru orantılıdır. Bu tartışmalar arkadaşlık bitirecek duruma geliyor; ama bunun oluşmanın bir öteki sebebi ise dış etmenlerdir. Medyanın insanların fanatik olmasına doğrudan ya da dolaylı olarak teşvik etmesi de bir başka sebeptir.

Gazetelere yer verilen haberler, köşe yazıları, hatta transfer haberleri dahi insanların fanatikleşmesine bir etmendir. Televizyonda bir haber oynatılır, içeriğin sadece birkaç kelime değişmesi farklı, değişmemesi farklı sonuç gösterebilir. Aynı şey reklamlar için de geçerlidir. Mesela Fenercell diye bir hattın reklamı yapılsın. Eğer başka bir takımın taraftarı kendi takımı geçen bir hattın olmadığını bilirse taşkınlık çıkarabilir, eğer kendi tuttuğu takımın hattı çıkarılmış ise kişi fanatiklik güdüsünü kullanıp kullandığı hattı değiştirebilir. Amaç ise kazanmaktır. Eğer değer verdiği şey kazanıyorsa fanatizmin negatif duyguları biraz da olsa azalma gösterecektir. Asıl sorun ise değer verdiği şeye olumsuz bir şey olması.

Öyle bir şeyin gerçekleşmesi anında deyim yerindeyse bir savaş dahi ortaya çıkabilir. Bunu engellemenin yolları ise tutum nesnesi olarak gösterilen fanatizmin duyulduğu kaynağın üzerine sönme tedbirleri uygulamaktır. Futbolda antrenör ve futbolcuların maç sonu açıklamalarında dikkatli olması, siyasette meclis toplantılarında vekillerin tartışma yaratmayacak bir şekilde fikir beyan etmesi gibi yollar kullanılabilir.

Bir şeye değer vermek güzel bir şeydir, hayatın stresinden uzaklaşmak da. Lakin değer verdiğiniz şeyin şiddeti bir başkasına dokunuyorsa o nesneye değer vermenin hiçbir anlamı yoktur. Sevelim, sevilelim; ama fanatik olmayalım.