Hayalbaz Atöyesi – Ropörtaj

22.02.2017

2.253

Hayalbaz Atöyesi – Ropörtaj

Akran zorbalığı okullarda en çok karşılaşılan problemlerden biri olmaktadır. Son yıllarda özellikle bu probleme yönelik kapsamlı çalışmalar okul psikolojik danışmanları tarafından gerçekleştirilmektedir. Bu haftaki yazımda akran zorbalığına yönelik Bursa’da gerçekleştirilen bir projeden bahsetmek istiyorum. Proje hakkında bilgi almak için projenin fikir sahibi ve uygulayıcısı olan Emel AYDIN ile bir görüşme gerçekleştirdik. Teklifimizi kabul edip projesini bizlere tanıttığı için teşekkür ederiz.

Bize kendinizi tanıtır mısınız ?

Adım Emel AYDIN. Aslen Manisalıyım ama üniversite eğitimim sebebiyle Bursa’da yaşıyorum. Uludağ Üniversitesi Psikolojik Danışma ve Rehberlik bölümü son sınıf öğrencisiyim.

Projenizden bahseder misiniz ?

Uludağ Üniversitesinden bölümden arkadaşlarım Tuğçe ŞAHİN , Nagihan KARACA, Dilara KAYMAKÇI ve Melek GÜÇLÜ birlikte akran zorbalığı üzerine çalıştığımız bir proje. Projede zorba ve zorbalığa maruz kalan öğrencilere akran zorbalığı ile mücadele etmeyi, hayır deme davranışı, özgüven, iletişim ve farklılıklara saygı kazanımlarını Karagöz oyunundan faydalanarak gerçekleştirdik. Projenin özünde Karagöz oyunu karakterleri, teknik bilgiler, tasvir ve yapım yer alıyor. Karagöz oyununda Karagöz ve Hacivat oyuna mutlaka önce kavgayla başlarlar ve aralarındaki problemi çözerek oyun biter. Zorba ve mağdurları aynı gruba alıyoruz. Çünkü Hacivat ve Karagöz’de de var bu zorba ve mağdur var. Ortaokul öğrencilerine yönelik zorba ve mağdurların olduğu bir grupta her iki grubu da birlikte alarak problemi çözümüne yönelik bir çalışma yapmak istedik.

Projeyi gerçekleştirmeye nasıl karar verdiniz ?

4 yıldır Karagöz üzerine tasvir ve oynatım eğitimi alıyorum. Öncesinde de tiyatro ile ilgileniyordum. Bölüme başlarken de tiyatroyu ve alanımı bağdaştırmak istiyordum. Neden Karagöz olduğundan bahsedecek olursam bir gün Karagöz oyununda bir velinin oyunu terk ettiğiniz gördüm. “Karagöz’de kavga ediyorlar bu bizim çocuğumuz için hiç uygun değil” diye ifade de bulundu. Açıkçası buna çok üzüldüm. Karagöz’ün hakkı yeniyormuş gibi hissettim. Karagöz oyunu bu zamana kadar her zaman halkı eğitmek için kullanılan bir oyundur. Eğlenerek öğreten bir oyun aslında. Karagöz karakterlerini bildiğim için aslında bizi eğiten bir şey neden bunu kullanmayalım dedim. Geçen yıl bir okulda devamsız öğrenciler üzerine küçük bir grupla çalıştım. Bu yıl da beş arkadaşımla beraber akran zorbalığı üzerine projeyi geliştirmeye karar verdik. Karagöz bir kulağı sağırdır. Bu yüzden bazen anlamakta zorlanır yanlış anlaşılmalar yaşanır bazen de bilmediği için sıkıntı yaşar. Hacivat ise her şeyi bildiğini düşünür bilgisiyle insanları yönlendirmeye çalışır. Karagöz üzerinde baskı kurmaya çalışır. Karagöz ve Hacivat’ın arasında ciddi iletişim problemleri var aslında. Bir yandan da Hacivat , Karagöz ile sıklıkla alay da etmektedir. Bu yüzden iletişim becerilerini ve akran zorbalığına yönelik çalışmaları Karagöz üzerinden bir çalışma yapmaya karar verdik.

Projenin uygulamasını nasıl gerçekleştirdiniz ?

Zorba ve mağdurların yoğun olduğu bir sınıfta grup etkinliği olarak gerçekleştirdik. Gruplar oluşturup öncelikle grupların kaynaşmalarını sağladık. Akran zorbalığına yönelik 8 haftalık bir çalışma planı belirledik. Mesela Karagöz oyununda Tuzsuz Deli Bekir diye bir karakter yer alıyor. Bu karakter çok zorba bir karakter. İletişim kuramıyor çevresindeki kişilerle onlar üzerinde baskı kurmaya çalışıyor gibi ifadelerle ile öncesinde karakter hakkında bilgi veriyoruz. Ve ardından “Çevrenizde sizin de böyle karakterler var mı? Tuzsuz Deli Bekir’in yaptıkları gibi durumlara maruz kalıyor musunuz? Veya buna benzer davranışlarınız var mı?” gibi sorular yöneltip kısa bir sohbet gerçekleştiriyoruz. Karakteri özümsedikleri anda asetatları veriyoruz ve kendi karakterlerini yansıtmalarını sağlıyoruz. Böylelikle kendi tasvirlerini üretmiş oluyorlar. Ardından Tuzsuz Deli Bekir’in davranışlarına çözüm üretmelerini istiyoruz. Gönüllü olan öğrencilerden kendi tasvirleriyle birlikte çözümlerini sergilemelerini istiyoruz. Süreç içerisinde eğer buldukları çözüm etkili değilse oyunda bir süre sonra ilerleyemiyorlar. Böylece oyun içerisinde de çözümlerini deneme ve sonuçlarını görme fırsatlarını buluyorlar. Mesela o günkü konumuz iletişim problemlerine yönelik ise Hacivat ve Karagöz karakterleri üzerinden ilerledik. Aralarındaki iletişim problemlerinden bahsedip çözüm üretmelerini istedik.

Proje amacına ulaştı mı ? Projeye yönelik nasıl dönütler aldınız?

Proje Bursa yerelinde bilinen bir proje aslında. Bursa yerel televizyona projemiz hakkında bir program gerçekleştirdik. Şu an Manisa ilinden bir teklif geldi. Seminer döneminde öğretmenlere eğitim vereceğiz. Önümüzdeki sene Manisa ilinde uygulamaları yapılacak. Öğrenciler nezdinde ise geçen yıl devamsızlık yapan öğrencilere yönelik gerçekleştirdiğimiz çalışmada bu sene bu öğrencilerin devamsızlık yapmadığını öğrendim. Mesela o grupta biri Karagöz oyunu atölyesinden sonra kendi takımını hazırlayıp mahallesinde Karagöz oynatmaya başlamıştı. Ki bu öğrencimiz iletişim kurmakta zorlanan biriydi ama şimdi Karagöz oynatıyor. Aslında bu öğrencilere okulda, mahallede kendilerini ifade edebilme olanağı sağladık. Mesela bir grupta 2 kişilik gruplar oluşturarak tasvirleri kendileri yapmalarını istedik. Bu tasvirler sizin ve bu tasviri paylaşacaksınız dedik. Her iki bireyin de ortaya koyduğu bir ürün olduğu için değer verdiler paylaşma konusunda tartışamadılar. Eve götürme noktasında anlaşma yapmaya karar verdiler . Bir hafta sen de kalsın bir hafta ben de kalsın diyerek anlaşma yolunu buldular. Tasvir yaparken birlikte hareket ettiler. Aslında paylaşmayı da öğrendiler. Size Tuzsuz Deli Bekir karakterinden bahsetmiştim sene sonunda onu Tuzlu Akıllı Bekir olarak değiştirdiler. Ve süreç içinde karakter değişimlerini kendileri sağladılar.

Projeniz sona erdi. Bundan sonra projeyle ilgili başka ne çalışmalar yapacaksınız ?

Proje sonunda öğrencilerin oluşturduğu karakterler ile Karagöz oynatıcısı olan bir arkadaşımla birlikte Karagöz oyunu sergiledik. Ve öğrencilerin emeğinin karşılığını vermeye çalıştık. Şu an önümüzdeki yıl için sene sonu seminer döneminde Manisa’da eğitim çalışmalarında bulunacağız. Bu eğitime yönelik bir kitapçık hazırlıyorum. Bu kitapçık bittiğinde grupta ilgili paylaşımda bulunacağım. Karagöz oyunu karakter yönünden oldukça geniş bir yelpazeye sahip. Bu yüzden Karagöz oyunundaki karakterlerden başka atölyeler de oluşturmak istiyorum. Mesela biz akran zorbalığı üzerine çalıştık ama okuldaki soruna yönelik değişiklik gösterebilir. Tiryaki karakteri üzerinden madde bağımlılığı üzerine çalışılabilir buna yönelik bir atölye hazırlanabilir. Karagöz dışında orta oyundan faydalanarak başka atölyeler hazırlamak istiyorum. Açıkçası Karagöz oyunu kendi kültürümüzden beslenen bir oyun olduğu için faydalanmamız daha sık kullanmamız gerektiğini düşünüyorum. Eğitici bir çizgi film olarak görebiliriz aslında. Projeye yönelik nasıl geliştirebilir başka neler yapılabilir diye düşünüyorum.

Projeyi uygulamak isteyen okul psikolojik danışmanlarına neler önerirsiniz ?

Karagöz oyununda her bir karakter anlatmak istediği bir şey var. Bu yüzden karakterlerin tanınıp teknik bilgilerin öğrenilerek çalışmanın yapılması gerektiğini düşünüyorum. Bu noktada uygulamak isteyen psikolojik danışmanlar benle iletişim kurabilirler. Bu konuda onlara 2-3 günlük tanıtım eğitimi verebilirim. Ulaşım veya iletişim sağlanamayacak yerler için video aracılığıyla ulaşmaya çalışıp gerekli desteği sağlayabilirim. Bizler psikolojik danışmanız bu konuda farklı çözüm yolları bulabiliriz birbirimize destek olabiliriz diye düşünüyorum. Hikaye dinamiği açısından eğitimin şart olduğunu düşünüyorum. Şu an kitapçık hazırlamaya çalışıyorum. Kitapçıktaki yönergelere göre çalışmalar yapılabilir. Karagöz oyunu yerine farklı kuklalardan faydalanabilirler.

Son olarak eklemek istedikleriniz neler ?

Öncelikle bu projeyi gerçekleştirmemi sağlayan okula ve okul psikolojik danışmanına çok teşekkür ederim. Oldukça destek gördüm. Bu projenin Türkiye’de yaygınlaşıp uygulama yerlerinin çoğalmasını istiyorum. Karagöz bizim kendi değerimiz farklı karakterle birlikte yaşadığımız bir yer açıkçası bundan sonra bu oyunun eğiticiliğinden faydalanmamızı canı gönülden istiyorum. Bize bu projeden bahsetme ve tanıtma fırsatı verdiğiniz için size çok teşekkür ederim.

PROJENİN FACEBOOK SAYFASI