Herkes için üniversite ve kariyer hazırlığı modeli

HERKES İÇİN ÜNİVERSİTE ve KARİYER HAZIRLIĞI MODELİ

Bu yazının amacı okurları, öğrencilerin üniversite ve kariyer hazırlıklarında rehberlik servislerinin konumu hakkında bilgilendirmektir.

Cinsiyeti, ırkı, etniği, sosyoekonomik durumu, aile geri planı ne olursa olsun her öğrencinin eğer yeterli rehberlik, destek ve kaynak erişimi sağlanırsa okulda başarılı olma ve üniversiteden mezun olma potansiyeli vardır.

Bir diğer deyişle, 21. yüzyılda okulların en büyük sorumluluğu her öğrencinin liseyi başarıyla tamamlamasından sonra üniversiteye kabul olması ve oradan kariyerlerine hazır olmuş şekilde mezun olmasını sağlamaktır.

Araştırmalar, okulların yeterli ve kapsamlı rehberlik hizmeti sunmasının öğrencilerin üniversite ve kariyer hazırlığı konusunda daha donanımlı olmasını sağladığını göstermektedir. Buna göre tüm öğrencilerin sağlıklı kararlar verebilmesi, amaçlar belirleyebilmesi, üniversite ve kariyer hedefleri için gerekli adımları atabilmesi için liselerin, öğrencilerine sistemik destek vermesi önemlidir.

Özellikle bu noktada, öğrencilerin sorumluluklarının farkında olan üretken vatandaşlar olabilmeleri, kendilerini gerçekleştirebilmeleri ve gerekli becerileri geliştirerek potansiyellerini tamamlayabilmeleri konusunda okul psikolojik danışmanları kritik bir role sahiptir.

Bu nedenle, bu yazıda öğrencilerin üniversite ve kariyer hazırlıkları için okul liderleri, rehberler, karar vericiler ve eğitimcilerin uygulayabileceği 12 rehberlik hizmeti anlatılacaktır:

1.Üniversite ve kariyer hazırlığı sınıf rehberlik dersleri: Anaokulundan başlayarak her öğrencinin kariyer gelişimi ve üniversite farkındalığı geliştirebilmeleri amacıyla sistemik üniversite ve kariyer hazırlığı sınıf rehberlik derslerine katılma fırsatı olmalıdır.

2. Bireysel üniversite ve kariyer hazırlığı danışmanlık görüşmeleri: Öğrencilerin bilinçli üniversite ve kariyer tercihi yapmaları için sadece lisede değil ortaokul ve ilkokulda da kariyer gelişimi ve üniversite farkındalığı konusunda bireysel danışmanlık almaları gerekmektedir. Kişiye özel hazırlanmış bu seanslarda, öğrenciler kendi kişisel becerilerini, yeteneklerini, ilgi alanlarını ve değerlerini fark ederek lise ve sonrasına hazır hale getirmek hedeflenmektedir.
3. Okul genelinde kariyer fuarları: Öğrencilerin olası kariyer seçeneklerini keşfetmesi, işe alınma kriterlerini öğrenmesi, günlük iş sorumlulukları hakkında bilgi sahibi olması ve her kariyer hakkında genel deneyim edinebilmesi amacıyla tüm liselerin okul genelinde kariyer günleri ve kariyer fuarları düzenlemeleri desteklenmelidir. Kariyer günleri, öğrencilerin kariyer hazırlıklarını geliştirebilmeleri ve gelecekteki kariyer imkanlarını keşfedebilmeleri için önemli bir mihenk taşıdır. Bu nedenle kariyer günleri okul rehberlik programlarının ayrılmaz bir parçası olarak düzenlenmelidir.

4. Üniversite gezileri: Ortaokul yıllarından başlamak üzere tüm öğrencilerin üniversitelerin açık ders saatlerini ve etkinliklerini ziyaret etmeleri amacıyla planlama yapılmalıdır. Bu geziler öğrencilerin üniversite ve kariyer keşiflerinde motivasyonlarını arttıracak ve üniversite kültürü oluşturmalarına destek olacaktır.

5. Staj ve çıraklık programları: Okul psikolojik danışmanları, kapsamlı staj ve çıraklık programları önerme konusunda oldukça büyük bir öneme sahiptir. Okul psikolojik danışmanları, okul liderlerine ve okullarındaki önemli paydaşlara danışarak aile doktorları, diş hekimleri, avukatlar, mimarlar ve mühendislerin açtığı küçük ölçekli yerel işletmelerde öğrencilerin staj yapmalarını sağlayabilir.
6. Yaz üniversitei ve kariyer hazırlığı geliştirme programları: Okul psikolojik danısşmanları aynı zamanda yakın çevredeki üniversiteler ve ilgili birimlerle beraber çalışarak kapsamlı bir yaz üniversitesi ve kariyer hazırlığı geliştirme programı planlama konusunda cesaretlendirilmelidirler. Bu programlar, öğrencilerin yaz boyunca üniversite kampüs hayatını erkenden deneyimlemelerini sağlayacaktır.
7. İşbaşı programları: İşbaşı programı, öğrencinin kalifiye bir çalışanı herhangi bir iş yapmadan günboyu takip etmesi anlamına gelen bir iş deneyimi seçeneğidir. Özellikle ortaokul ve lise öğrencileri için işbaşı programı kariyerler hakkında bilgi sahibi olmak ve günlük iş etkinliklerini gözlemlemek için harika bir deneyim kaynağıdır.
8. Üniversite ve kariyer rehberliği mentörlük programı: Resmi bir mentörlük programında öğretmenler, okul psikolojik danışmanları, mezunlar ve veliler görev alır. Ortaokul yıllarında başlayıp lise yıllarında da devam eden yetişkin mentörlüğü öğrencilerin üniversite ve kariyer hedefi oluşturmalarında oldukça önemlidir
9. Üç katılımcılı Üniversite ve kariyer görüşmeleri: Ortaokuldan başlayarak veli, öğrenci ve okul psikolojik danışmanın katıldığı toplantıların yapılması oldukça faydalıdır. Bu toplantılarda öğrenciye üniversite ve kariyer yollarına erişim hakkında bilgi verilir, sistemik destek sağlanır ve seçim süreçlerinde öğrencinin yanında olunur.
10. Üniversite ve kariyer hazırlığı portfolyo yönetimi: Öğrencinin sadece test puanlarına ve okul notlarına odaklanmaktansa “(a) ilgi profili, (b) yetenek değerlendirilmesi, (c) işe hazır olma beceri değerlendirilmesi, (d) mezuniyet planı, (e) gelişme planı, (f) kişisel-sosyal gelişim planı, (g) lise sonrası eğitim seçenekleri planı, (h) kısa ve uzun vadeli yaşam ve kariyer hedefleri, (i) araştırma projesi, (j) kişisel yetenekler kontrol listesi, (k) liderlik projesi, (l) Üniversite için finansman gücü planı, (m) toplum hizmeti projesi, (n) üniversite makalesi, (o) tavsiye mektupları, (p) standardize edilmiş testlerin puanları, (r) özgeçmiş ve (s) üniversite hazırlığı günlüğü” içeriklerinden oluşan bütüncül ve kapsamlı kişisel bir portfolyo hazırlaması konusunda cesaretlendirilmesini uzmanlar önermektedir.
11. Maddi ilkyardım danışmanlığı: 21. yüzyıldaki profesyonel okul psikolojik danışmanların akademik öneri verme, üniversite ve kariyer danışmanlığı yapma, sosyal ve duygusal danışmanlık hizmeti verme gibi görevlerinin yanısıra öğrencilere maddi konularda da danışmanlık sağlaması gerekmektedir.
12. Üniversite temsilcilerinin ziyareti: Üniversite başvuru ve kabul süreci konusunda bilgi vermeleri amacıyla okul psikolojik danışmanların okullarına yakın çevredeki üniversitelerin temsilcilerini davet etmesi önerilmektedir. Bu temsilciler ortaokuldan itibaren öğrencilerle akademik ve kariyer ilgi alanları hakkında konuşabilir, öğrencilerin zihinlerinde mevcut dersleri ile gelecek kariyerleri arasında bağlantı kurmalarını sağlayabilirler.

Yukarıda bahsedilen on iki rehberlik hizmetinin amacı öğrencilerin bilinçli bir şekilde üniversite ve kariyer tercihi yapmalarını sağlamaktır. Özellikle okul psikolojik danışmanları, kariyerine hazırlık yapmış, üniversite odakları olan öğrencilerin yönlendirilmesinde büyük bir role sahiptir. Aynı şekilde okullarında görünür ve erişilebilir olan psikolojik danışmanların tüm öğrencilere benzer hizmeti sunmaları ve tüm öğrencilerin benzer farkındalık seviyesine ulaşmalarına destek olmaları gerekmektedir.

Çeviri ; Bingül UZEL

Dr. Olcay Yavuz
Assistant Professor & Program Coordinator
Educational Leadership & Policy Studies Department
Southern Connecticut State University, America
yavuzolcay@gmail.com