Kişilik, bizim diğer insanlardan ayrılmamızı sağlayan süreklilik gösteren davranım ve duygulanım özelliklerimizdir. Çevrenin ve kalıtımın kişiliğin oluşumu üzerinde beraberce etkisi vardır. Bazı kişilik özellikleri o kişinin sosyal ve mesleki olarak uyumunu bozarak sorun haline gelebilirler. Bu tür durumlara “kişilik bozukluğu” adı verilir. Toplumda %6 ile %9 arasında görülür. Bazı ilaç tedavileri faydalı olmakla birlikte esas tedavileri psikoterapidir. Aşağıda belli başlı kişilik bozuklukları ile ilgili kısa bilgiler verilmiştir.

Paranoid Kişilik Bozukluğu:

• Diğer insanlardan kötü niyetli hareketler bekleme eğilimindedirler. Şüphecilik ve güvensizlik temel belirtileridir. Toplumda %1-2 oranında görülür. Erkeklerde daha fazladır. Tedavide ilaç tedavisi ve psikoterapi birlikte kullanılır.

Şizoid Kişilik Bozukluğu:

• Sosyal ortamdan uzaklaşmanın, izole yaşantının olduğu kişilik yapısıdır. Duygularını ifade edemezler. Genelde tek bir etkinlikte bulunurlar. Yakın arkadaşlıkları ve sırdaşları yoktur.

Toplumda %7 oranında görülür. Erkeklerde daha sıktır. Tedavide ilaç tedavisi ve psikoterapi kullanılır.

Şizotipal Kişilik Bozukluğu:

• Davranış, düşünce, duygulanım, konuşma ve görünümde bir çok gariplik ve egzantriklikler vardır. Alınganlık fikirleri, olağandışı yaşantıları, kuşkuculuk, acayip düşünce biçimi belirgindir. Toplumda %3 oranında görülür. ’u intihar girişiminde bulunur. Şizofreniye dönüşmesi olasıdır. İlaç tedavisi ve psikoterapi tedavide kullanılır.

Antisosyal Kişilik Bozukluğu:

• Başkalarına hak tanımayan uyumsuz davranışların olduğu kişilik yapısıdır. Suç işleme eğilimi, sürekli yalan söyleme, dürtüsellik, kavgacılık, sorumsuzluk, vicdan azabı çekmeme temel bulgularıdır. Genellikle 18 yaşından sonra oluşur. 30’lu yaşlardan sonra kendiliğinden düzelme olabilir. Tedavisi zordur. Madde bağımlılığı riski yüksektir.

Borderline (Sınır) Kişilik Bozukluğu:

• Ayrışmabireyselleşme sorunları, duygulanımı denetleme sorunları ile ilgili belirtiler ve yoğun kişisel bağlılıklar temelde görülebilir. Terk edilmeye karşı aşırı korku duyma, hep-hiç yasasıyla davranması, kimlik karmaşası, kendine zarar verici davranışlar, sürekli boşluk hissi, öfke patlamaları gibi belirtiler görülür. Toplumda %2 oranında görülür. Kadınlarda daha sıktır. Genelde annelerinde de bu bozukluk vardır. İleri yaşlarda düzelme olabilir. Genelde 40 yaşından önce tanı konulur. Psikoterapi temel tedavi şeklidir. Ek ilaç tedavisi de kullanılır.

Histrionik Kişilik Bozukluğu:

• Dramatik, duygusal, etkileyici davranış kalıplarının olduğu bozukluktur. İlgi odağı olma beklentisi, baştan çıkarıcı davranma, fiziki görünümüne aşırı dikkat ve insanları kullanma, gösteriş, başkalarından kolay etkilenme ön plandadır. %2-3 oranında görülür. Kadınlarda daha yaygındır. Baştan çıkarıcı özelliğe karşın cinsellikten korkma temel bulgudur. Psikoterapi temel tedavi şeklidir.

Narsistik Kişilik Bozukluğu:

• Kendini beğenme ve öz saygı ile aşırı ilgilenmenin olduğu bozukluktur. Üstünlük duygusu, beğenilme gereksinimi, kendini karşısındakinin yerine koyamama, küstahlık temel belirtileridir. Temelde anne ile çatışmalar yatar. Tedavisi zordur. Psikoterapi kullanılır.

Çekingen (Kaçıngan) Kişilik Bozukluğu:

• Çekingen ve utangaç kişilik yapısı belirgindir.Kaçınganlık, yakın ilişkiler kuramama, eleştirilmeyeaşırı duyarlılık, beceriksiz-küçük görüldüğünüdüşünme, sosyal etkinliklere katılmama temel belirtileridir.Toplumda %1 oranında görülür. Temelde anababaeleştirilerinin etkisi büyüktür. Psikoterapi özelliklegrup terapisi tedavide kullanılır. Yaygın etkilenmemişdurumlarda “Sosyal Fobi” tanısıyla tedavi edilir.

Bağımlı Kişilik Bozukluğu:

• Bağımlı ve boyun eğen kişilik yapısı belirgindir. Başkalarından öğüt ve destek alma ihtiyacı, sorumluluk alamama, muhalefet edememe, inisiyatif kullanamama, tek başına kalamama temel bulgularıdır. Kadınlarda sıktır. Temelde ayrılık kaygısı/bunaltısı vardır. Psikoterapi tedavide kullanılır.

Obsesif-Kompulsif Kişilik Bozukluğu:

• Mükemmelcilik ve esnek olamama belirgindir.Ayrıntılar üzerinde aşırı uğraşma, işin bitirilmesinizorlaştıran bir mükemmelcilik, eskimiş veya değersizşeyleri saklama, cimrilik, katılık ve inatçılık hakimdir.Erkeklerde daha yaygındır. Ailesel geçiş olasılığıvardır. İlaç tedavisi ve psikoterapi tedavide kullanılır.

Pasif-Agresif Kişilik Bozukluğu:

• Gizli bir şekilde bilerek engelleyici, erteleyici, inatçı ve yetersiz olmayla belirgin bozukluktur. Pasif direnç, somurtkanlık ve kavgacılık, otoriteye karşı çıkma, şanssızlığından yakınma temel bulgularıdır. Temelde anababada benzer problemler vardır. Psikoterapi yararlıdır.

Depresif Kişilik Bozukluğu:

• Karamsar, zevk alamayan, görev sorumluluğu olan, özgüvensiz ve kronik olarak mutsuz kişilerdir. Keder, mutsuzluk, keyifsizlik, kendini küçük görme, düşünceli ve endişeli yapı, kötümser, pişmanlık duymaya eğilim temel belirtileridir. Erken dönemde ana/baba kaybı, anababa yetersizliği temelde yatan sorundur. İlaç ve psikoterapi yararlıdır.

Sadistik Kişilik Bozukluğu:

• İlişkilerine acımasız veya küçük düşürücü davranış hakimdir. Adli olgularda yaygındır. Sıklıkla anababa kötüye kullanımı vardır.

Kendine Zarar Verici (Yenilgin) Kişilik Bozukluğu:

• Kişiler yaşamlarını kötü sonuçlara yönlendirirler,yardımı veya iyi sonuçları reddederler, iyi sonuçlara doyumsuz yanıt verirler.