İş ve Meslek aynı şey değildir!

Kişilerin belli bir eğitimle edindikleri ve hayatlarını kazanmak için sürdürdükleri düzenli ve kurallı faaliyetler bütünü olarak tanımlanabilir.
Meslekler, gerektirdiği nitelikler ve sağladıkları olanaklar yönünden çeşitlilik gösterirler.

Meslek kişinin eğitim yoluyla planlı bir şekilde edindiği veya doğuştan sahip olduğu,diğer insanların hayatlarına doğrudan veya dolaylı şekilde fayda sağlayan,gerektiğinde para kazanmak için faaliyete konulabilecek ilgili alanda sahip olduğu,edindiği vasıflar bütünüdür.

SEÇTİĞİMİZ MESLEK YAŞAMIMIZDA NELERİ ETKİLER?

• Gelir düzeyi, (öğrencilerin en çok dikkat etti nokta, hocam şu meslek ile kaç para kazana biliriz?)
• Sosyal statü,
• Özel yaşam ve sosyal ilişkiler,
• Zamanı kullanma biçimi,
• Kendimizi ifade etme, gerçekleştirme fırsatını etkiler.

Burada bir parantez açıp iş nedir değinmek istiyorum.

İsteyen ayrıca Uğur hocamın bu yazısını da okusun.

Çünkü öğrencilerle ne zaman meslek konuşsak hemen iş ve iş yaşamına kayıyor konuşma.

iş ve meslek aynı şey değildir!

İş kişinin sahip olduğu mesleği icra etmesi,uygulamaya koymasıdır.Örneğin bir öğretmenin mesai saatlerinde yaptığı faaliyetler ,bir terzinin dükkanını açıp kapayıncaya kadar yaptığı faaliyetler iş olarak tanımlanır.

Meslek ise bir kişinin bir iş üretebilmesi için diğer insanlara yarar sağlayabilecek nitelikte özelliğe sahip,doğuştan sahip olduğu veya eğitim sonucu ilgili alanda edindiği vasıflar,yetenekler bütünüdür. Meslekte önemli olan kişinin sahip olduğu vasfın diğer insanlara dolaylı veya doğrudan katkı sağlamasıdır.Eğer ki kişinin eğitim sonucu edindiği vasıfları veya doğuştan sahip olduğu vasıfları diğer insanlara dolaylı veya doğrudan katkı sağlayabiliyorsa bu ilgili alandaki vasıfların bütünü meslek olarak tanımlanır.

Öğrenciler genelde tercihler dönemi gelene kadar öğretmenlik, polislik, doktorluk gibi iş ve meslekleri aynı anılan meslekleri tanıdıkları için tüm mesleklerin aynı şekilde olmasını bekliyorlar

Örneğin:

öğretmenlik meslek olsa da öğretmenlerin bu konuda yaptıkları tek iş öğretmenlik değildir müdür ve müdür yardımcılığı da öğretmenlerin yaptıkları işlerdir.

Ya da hukuk bölümü okuyanlar meslekleri hukukçu olsalar da işleri avukat, hakim, savcı, noter hatta kaymakam bile olabilir.

Ya da en karmaşık iş-meslek durumu işletme bölümünde !

Ne iş yapar bu işletmeciler?

her işi yaparlar aslında, nasıl? İşin içinde para varsa yönetim varsa işletme vardır (aslında sadece işletme değil iktisadi ve idari bilimler fakültesindeki tüm bölümleri benzer kapsama alabiliriz.) İşletmeciler: işletmecilik yapabilir, bankacılık, ticaret, dış ticaret, kaymakamlık, muhasebecilik vs… yapabilir.

Bu alanları okuyanların işi geniş gibi görünse de işleri zor.

Neden mi?

Okurken bir de kendilerine bir uzmanlık belirleyip ona göre mesleklerini icra edebilecekleri bir iş bulmaları gerekiyor.

Bankacılık dedim de Uğur hocam da bunu yazmış eklemeden edemeyeceğim.

Şimdi meslek seçimi konumuza geri dönelim. Kapa parantez.

MESLEK SEÇİMİ AŞAMALARI NEDİR?

1. Kişinin Kendini Tanıması (Yetenekler, İlgiler, Yaşam Beklentileri belirlenmesi)

2. Kişinin Meslekleri Tanıması (Mesleklerin özellikleri, gereken nitelikler, geçirilmesi gereken eğitim süreci vb.)

3. Kişilik özellikleri ile meslek özelliklerinin eşleştirilmesi.
• Mevcut seçeneklerin incelenip, başka seçenekler olup olmadığının araştırılması gerekir.
• Bireyin belirlediği seçeneklerin her birinin isteklerine ve koşullarına ne derece uygun olduğunu değerlendirerek; istenilir yönleri en fazla, istenmeyen yönleri en az ve erişme olasılığı en yüksek olana yönelmesi sürecidir.

MESLEK SEÇERKEN NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR ?

• Meslek seçimi ne kadar bilinçli yapılırsa kişi iş hayatında da o kadar verimli, başarılı ve mutlu olur.

• Seçtiğiniz meslekte; Nasıl bir eğitime gerek olduğunu, sizi ne tür görev ve rollerin beklediğini, ne tür çalışma koşullarının olduğunu, iş bulma olanaklarını, kazanç durumunu bilmeniz, daha sağlıklı seçimler yapabilmenizi sağlar.

• Kişisel ve sosyal özellikleriniz, içinde bulunduğunuz ülkenin politik ve ekonomik yapısı, eğitim sistemi, iş bulma olanakları ve bunlarla birlikte şans faktörü de meslek seçiminizde oldukça etkilidir.

• Geçmişte, şu anda ve gelecekteki en iyi meslek bireyin özelliklerine ve koşullarına en uygun olan, onu en çok mutlu edecek ve tüm yeteneklerini kullanarak kendini geliştirebileceği meslektir.

MESLEK SEÇİM SÜRECİ NASILDIR?
Fark etme Dönemi (5–12 Yaş):

Bu dönem, çocukta meslek bilincinin oluşmaya başladığı dönemdir. Çocuk, bu dönemde, çevresindeki insanların farklı uğraşları olduğunu, çeşitli
mesleklerin varlığını görmeye ve anlamaya başlar.

Meslekleri Keşfetme ve Araştırma Dönemi (12-15 Yaş):

Çocuk, bu dönemde kişilerin ve mesleklerin ortak olan yönlerini ve farklı nitelikleri üzerinde bilgi sahibi olmaya, yeni yönleri anlamaya ve keşfetmeye başlar.

Karar Verme Dönemi (15-18 Yaş):

Bu dönemde birey artık kendisi ve meslekler hakkında oluşturduğu algılara dayanarak, bilgileri değerlendirerek eşleştirmeye, birbirine uydurmaya ve geleceğine ilişkin idealler oluşturmaya başlar. Bu ideal ve düşünceler başlangıçta geçici olabilir ancak giderek daha açık ve temel bir plan yapmaya başlar ve genç mesleki kararını oluşturur.

İşe Yerleşme Dönemi:

Bireyin iş dünyasında yerini alarak çalışmaya başladığı dönemdir. Bu dönemde birey kazandığı bilgi ve becerileri uygulama alanına koyar. Mesleği icra ederken bir yandan da mesleki gelişimi sürdürür.

MESLEK SEÇİMİNDE NASIL DESTEK OLABİLİRİZ?
• Çocuğun küçük yaştan itibaren ilgi duyduğu, zevk aldığı ve başarılı olduğu etkinlikleri saptayın, bunun yanı sıra ilgi duymadığı, hoşlanmadığı ve başaramadığı alanları gözlemleyin.

• Çocuğun kendisini tanımasına yardım edin. Farklı etkinlikler yapması ve sosyal ortamlarda bulunmasını sağlayın.

• Seçmeyi düşündüğü mesleklerle ilgili araştırma yapmasını teşvik edin.

• Çocuğunuzun istek ve ideallerinin sizinkinden farklı olabileceğini unutmayın.

• Çocuğunuzun ilgi yetenek ve isteklerini dikkate almadan kendi işinizi devam ettirmesini istemeyin.

Örnek: baba tekstil işiyle ilgileniyorsa çocuktan tekstil mühendisi olmasını istemek gibi.

• Meslekleri daha iyi tanıyabilmesi için belli iş yerlerini, atölye ve fabrikaları gezme olanağı sağlayın. İlgi duyduğu meslek sahiplerinden bilgi almasını, görüşmesini sağlayın.

• Mesleklere ilişkin duygu ve düşünceleri hakkında konuşun.

• Geleceğine ve meslek hayatına ilgisizse, bu alanda kendisiyle konuşun. Gelecek hayalleri oluşturmasını sağlayın. “15-20 yıl sonra nerede olmak ne iş yapmak istersin?” gibi sorularla sohbet edin.

• Geleceği hakkında endişeli ise, kendisine güven vererek karar almasında yardımcı olun.

• Çocuğunuzun belli bir ilgi veya becerisi varsa, onu nasıl geliştireceğini araştırın.

• Ailedeki çatışmalar veya ergenlik çağındaki gençle yapılan aşırı tartışmalar gencin başarısını ve sağlıklı bir alan/meslek seçimi kararını olumsuz yönde etkileyebilir. Özellikle aile içi ilişkilerin, iletişimin ve desteğin olumlu bir şekilde olmasını sağlayın.

• Mümkün olduğunca çok teşvik edici sözler kullanmaya çalışın. “Çaba gösterdikçe başarılı olduğunu görüyorum.”, “Bu işi yapabileceğini biliyorum.”, “Yaptıklarını takdir ediyorum.”, “Eminim ki bu şekilde çalışmaya devam edersen başarılı olacaksın.”. Teşvik edici sözler ile ulaşılacak nokta; çocuğumuzun kendi geleceğine sahip çıkması, çaba ve gelişmelerinin fark edilmesi ve olumlu yönlerinin vurgulanmasıdır.
Meslek seçimi; yaşamın belli bir alanında verilen bir karardan çok, yaşam boyu devam eden bir süreçtir. Dolayısıyla bu seçim çok dikkatli, itinalı ve özenli şekilde yapılmalıdır.

Aceleye getirilmemeli ve birilerinin hatırı için meslek seçimi yapılmamalıdır.

Toplumca “kariyeri” yüksek olduğu belirtilen meslekten çok; kişinin kendini gerçekleştirebileceği, mutlu ve başarılı olabileceği bir mesleği seçmesine imkân tanınmalıdır.
* Bu yazı çeşitli kaynaklardan derlenerek hazırlanmıştır.