OKB (Obsesif-Kompulsif Bozukluk) Nedir?

Obsesif-Kompulsif Bozukluk-Namıdiğer OKB

OKB son dönemlerde daha popüler hale gelen bir rahatsızlıktır. Masumlar Apartmanı dizisinin Safiye karakteri ile gündem kazanan ve daha çok araştırılan bir terim haline gelmiştir. Son dönemlerde OKB ile ilgili pek çok video, film-dizi, yazı ve içerik karşımıza çıkmaktadır. Peki nedir bu OKB ?

Obsesif kelimesi takıntılı düşünceleri, kompulsif kelimesi ise zorlayıcı davranışları ifade etmektedir. Obsesif-Kompulsif Bozukluk durumunda, kişi takıntı haline gelen düşüncelere kapılmakta ve kompulsif, yani zorlayıcı davranışlar sergileyerek oluşan kaygıyı en aza indirmeye çalışmaktadır. Kompulsif davranışlar bu durumda telafi edici konumdadır. Düşüncenin yarattığı kaygıyı azaltarak, uygun görülmeyen ve tekrar eden bu düşünceyi telafi etme çabasıdır. Kompulsiyonun gerçekleştirilememesi kaygı düzeyini artırabilmektedir. Böylece, obsesif düşünceleri kompulsif davranışlar takip ederek kişiyi içinden çıkması zaman alan bir döngü içine almaktadır.

Geçtan’ın da belirttiği gibi, Freud tarafından OKB şöyle tanımlanır; “Hastanın zihni gerçekte kendisini hiç ilgilendirmeyen düşüncelerle doludur ve kendisine yabancı gelen dürtüler hissetmektedir; arada bir karşı duramadığı eylemlere geçmek zorunda kalır. Zihnine takılan bu düşünceler -obsesyonlar- hasta için hiçbir anlam taşımadığı gibi, çoğu kez kendisine de saçma gelir. Bu düşünceler aslında hiçbir zaman eyleme dönüşmezse de, hastanın, bu düşünceleri anımsatan durumlardan sürekli kaçmasına neden olurlar. Hastanın kendi istemi dışında yaptığı davranışlar, günlük yaşamın olağan etkinlikleri olan yıkanma gibi eylemlerin abartılmış ve törensel biçimlerinden öteye gitmez; ne var ki, obsesif eylem veya kompulsiyon denilen bu zararsız davranışlar kişinin istemi dışında yapılırlar” (Topçuoğlu, 2003). OKB nedenleri biyolojik ve psikososyal olarak ayrılabilir ve serotonin işlevinde bozukluk, yatkınlık kaynaklı olabileceği gibi; toplumsal kurallar, baskıcı tutumlar, travmalar vb psikolojik faktörler kaynaklı da olabilmektedir (Yaluğ-Ulubil,t.y)

Bireylerde obsesyon ve kompulsiyonun beraber görülebildiği durumlar dışında, sadece obsesyon veya sadece kompulsiyon belirtileri görülen kişiler de bulunmaktadır. Şahin, sık görülen obsesyon çeşitlerini şu şekilde sıralamaktadır; bulaşma (kontaminasyon) obsesyonları, kuşku obsesyonları, saldırganlık obsesyonları, biriktirme obsesyonları, cinsel obsesyonlar, dini obsesyonlar, simetri-düzen obsesyonları ve somatik obsesyonlar. Bireyler hangi tür obsesyon ve kompulsiyona sahip olursa olsun bunların saçma olduğunun bilincindedir ve karşı koymaya çalışır fakat Çiğdem %80 oranında bireyin farkındalığına rağmen ancak yarısının hafif düzeyde direnç gösterebildiğini belirtir. (Yılmaz,2018).

Kompulsiyon çeşitlerine bakıldığında ise Karamustafalıoğlu (t.y) temizlik kompulsiyonları, kontrol etme kompulsiyonları, düzenleme kompulsiyonları, tekrarlama kompulsiyonları, sayma kompulsiyonları, dokunma ve biriktirme kompulsiyonları olarak belirtmektedir.

OKB’nin son dönemlerde daha da yaygınlaştığı görülmektedir; örneğin her 100 kişiden 2-3’ünde görüldüğü belirtilir ve her yaş grubunda karşılaşılabilir (Türkiye Psikiyatri Derneği). Yine de az sayıda kişinin tedavi aldığı görülmektedir ve kadınlarda görülme olasılığı daha yüksek olmasına karşın erkeklerde görülme yaşı daha erkendir (Pigott,1998). Gündelik yaşamı olumsuz etkiledikçe yaşam kalitesi düşebilmektedir. Bu yüzden erken müdahale önemlidir. Yapılan araştırmalar Bilişsel-Davranış Terapisinin etkisini göstermektedir ve ilaç tedavisi ile BDT birleşiminin daha etkili sonuç verdiğini belirtmektedir.

KAYNAKLAR

Topçuoğlu, V. (2003). Obsesif kompulsif bozuklukta psikanalitik görüşler. Klinik psikiyatri, 6(1), 46-50.

Derneği, T. P. (tarih yok). Obsesif-Kompulsif Bozukluk. Ekim 20, 2021 tarihinde Türkiye Psikiyatri Derneği: https://psikiyatri.org.tr/halka-yonelik/29/obsesif-kompulsif-bozukluk adresinden alındı

Pigott, T. A. (1998). Obsessive compulsive disorder: Symptom overview and epidemiology. Bulletin of the Menninger clinic, 62(4).

Karamustafalıoğlu, O. (tarih yok). Obsesif Kompulsif Bozukluk.

Yaluğ-Ulubil, İ. (tarih yok). Obsesif Kompulsif Bozukluk. Ekim 20, 2021 tarihinde Prof. Dr. İrem Yaluğ Ulubil Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı: https://www.iremyalugulubil.com/tr/article/desc/46504/obsesif-kompulsif-bozukluk.html adresinden alındı

Yılmaz, B. (2018). Obsesif Kompulsif Bozukluk Tedavisinde Güncel Yaklaşımlar. Lectio Scientific Journal of Health and Natural Sciences , 21-42.