Okulda oryantasyon süreci

Bir çocuğun okula başlarken yaşayacağı ilkler, onun ileriki yaşantılarında hiç şüphesiz büyük önem taşıyacaktır. Bu sebeple okul sürecine atılacak ilk adımlar doğru atılmaz ise; çocukta ilk günden itibaren boşluk, amaçsızlık ve beraberinde korku, kaygı, tedirginlik duygularını geliştirir. Bu aşamada çocuğun okula adaptasyonunu sağlamak için yapılacaklar listesinde ilk sırayı oryantasyon çalışmaları almaktadır.

Oryantasyon; rehberlik etme, yönlendirme anlamı taşımaktadır. Okulda oryantasyon; çocuğun yeni ortamını ve içinde yer alacağı durumları tanıması, bunlara alışması ve mevcut şartları kabullenebilmesi için; yakın çevreyi, okulu, karşılaşacağı uyarıcıları tanımaya yönelik yapılacak çalışmaları içermektedir. Okulun ilk günleri hem çocuk hem de anne baba farklı duygularla doludur. Çocuk yeni gireceği ortama karşı kaygılı ve tedirgin, anne baba endişeli ve meraklı haller taşır.

Okul, evden sonraki sosyal ortamdır. Keşfedilmeyi bekleyen bir okyanustur. Bu keşfin renkli ve eğlenceli gerçekleşmesi elbette istendik olandır. Çocuğun evinin dışında da bir dünya olduğunu benimsemesi keşif sürecini olumlu yönde ilerletir. Çocuk rahat ve çok da kuralları olmayan bir ortamdan ciddi kurallar barındıran bir ortama girmektedir. Bundan sonrasında evdeki oryantasyonda okul ortamına paralel olmalıdır. Ebeveynler evde; uyku, beslenme, sorumlulukların yerine getirilmesi gibi düzenlemeler yaparak, çocuğa kuralların hayata kolaylık kazandırma amaçları olduğunu fark ettirmelidir. Anne babanın okul ve ev oryantasyon sürecinde; sabırlı, sakin, kararlı ve gerek birbirleriyle gerek öğretmenle iş birliği içinde olması gerekmektedir. Evde yapılan sohbetlerde okulla ilgili olumlu konuşmalar yapmalı ve çocuğu okula mutlu bir ortamdan mutlu bir şekilde teslim etmelidir. Tüm bunlar oryantasyon sürecinin birer parçasıdır.

Çocuk akademik olarak başarılı olsa dahi sosyal iletişim becerilerinde eksiklik gözlemlenebilir. Bunun temel sebeplerinden biri de iyi bir oryantasyon çalışması yapılmadan okul ortamına katılmasıdır. Son yıllarda okula yeni başlayacak 1. Sınıf öğrencileri bir hafta önceden eğitim-öğretime başlatılmakta,oryantasyon çalışmaları yapılmaktadır. Yapılan hazırlıklarla adaptasyon süreci daha verimli geçmektedir. Özellikle büyük sınıflar okula gelmeden, üst sınıfların muhtemel olumsuz davranışlarıyla karşılaşmadan, kalabalığın içinde kaybolmadan okulu tanımaları ve benimsemeleri gerçekleşmektedir. Bu tutum kendilerini değerli hissetmelerinde de başarı sağlamıştır.

Yurt dışında okullarda sıklıkla uygulanan bir diğer oryantasyon çalışması da; çocuk okula başlamadan öğretmeninden eve gelen mektuptur. Çocuk evine gönderilen mektupla öğretmeniyle ilk iletişimini kurmakta ve belki öğretmeni ve okulu hakkında bir izlenime sahip olma şansı yakalamaktadır.  Bir diğer çalışma örneği; öğretmenin evlere yaptığı veli ziyaretidir. Veliyi ve öğrenciyi daha yakından tanıma olanağının yanı sıra; öğretmen, öğrenci ve veli arasında istendik iş birliğinin kazanımı için uygulanabilirliği güzel bir oryantasyon çalışmasıdır.

Oryantasyon sürecine katılan her birey bir diğerinden farklı özelliklere sahiptir. Sürece dahilolan her çocuk hakkında öğretmenin bilgi sahibi olması gerekmektedir. Hazırlanacak bilgi formaları buna yardımcı olacak içerik ve açıklamaya sahip olursa, çocuğun iletişim bilgilerinden mevcut hastalıklarına kadar geniş bir alanda tanıma fırsatı oluşur. Çocuğun bireysel beklentileri, hobi ve fobileri, karşılaştığı güçlüklerle başa çıkma yöntemleri gibi davranışsal durumları da içeren maddelere bilgi formlarında yer verilebilir.

İyi bir oryantasyon süreci için;

• Eğitim ortamını çocuğun fiziksel özelliklerine göre hazırlamak
• Uygulanacak çerçeve programı önceden belirlemek
• Okulun kısaca tarihçesinden bahsedilmeli
• Okulun fiziksel tanıtımı yapılmalı, okul binası ve çevresi gezdirilmeli
• Okul programının işleyişi hakkında bilgilendirme yapılmalı
• Okul dışı sosyal ve kültürel faaliyetler hakkında bilgi verilmeli

yapılabilecekler arasındadır.

Yapılabilecek etkin örneklerden bazıları ise;

• Okulda ilk gün etkinliklerini eğlenceli bir sunumla gerçekleştirmek
• Çocukları minik ama anlamlı hediyelerle karşılamak
• Tanışma oyunlarını kullanmak
• Kuralları oyunlaştırarak tanıtmak
• Çocuğa temel ihtiyaçlarını okulda nasıl karşılayacağını öğretmek (tuvalet, beslenme, dinlenme)
• En sevdiği oyuncağını okula getirmesine izin vermek
• Yapılan konuşmalarda olumlu cümleler kurmak (her güne güzel cümlelerle başlamak)
• Yorulmayacağı ve sıkılmayacağı etkinliklere yer vermek
• Sınıfta aile resimlerinin yer aldığı bir pano hazırlamak (böylece ailesini yanında hissetmesini sağlamak)
• Her çocuğun sınıfta yetiştireceği bir çiçeğe sahip olmasını sağlamak (bakımını üstlenerek okula aidiyet duygusunu geliştirmek)
• Dış dünyayı çocuğa açık tutmak (sınıf duvarlarını kaldırmak)

gibi örneklemeler çoğaltılabilir.

Oryantasyon çalışmalarının başarı göstermesi için benimsenmesi gerekli kriterler;

*Oryantasyon süreklilik göstermeli.

*Öğrenciler oryantasyon sürecindeki öğrenmelerden sorumlu tutulmalı.

*Öğrenme gözleme dayalı olarak ölçülmeli.

*Oryantasyon sonunda başarı takdir edilmeli.

***Keşfetmenin başlı başına bir ödül olduğu hissettirilmeli.

Tüm bu çalışmaların içinde velilere yapılacak oryantasyon çalışmaları da yer almalıdır.Aileler; okul, öğretmen, program hakkında bilgilendirilmelidir. Ebeveynlerden bu önemli adımda nelerin beklendiği net bir şekilde belirtilmelidir. Bu süreçte rehberlik servisinin önemi unutulmamalı, Rehber Öğretmen ile koordineli çalışılmalı ve sürece mutlaka dahil edilerek destek alınmalıdır. Çok boyutlu olan oryantasyon, iş birliği ile başarıyı hedefler. Verimli geçen ve hedeflerin gerçekleştirildiği bir oryantasyon sonrasında; çocuğun okul ortamında gerek akademik gerek sosyal başarıyı yakalaması ve mutlu bir birey olarak eğitim öğretime adım atması mümkün olur.