Outliers (Çizginin Dışındakiler) Kitap İnceleme

Çizginin Dışındakiler – Malcolm Gladwell

Kitabın Künyesi

Adı: Outliers (Çizginin Dışındakiler)-Bazı İnsanlar Neden Daha Başarılı Olur?

Yazar: Malcolm Gladwell

Yayınevi: Mediacat Yayıncılık

Yayınevinin kendi tanıtım yazısı:

“Başarılı insanlar hakkında anlatılan bir hikâye vardır; onların zeki ve hırslı oldukları söylenir. Outliers’te Malcolm Gladwell başarının gerçek hikâyesinin bundan çok farklı olduğunu ve bazı insanların neden başarılı olduğunu anlamak için, bunların çevrelerine daha dikkatli bakmamız gerektiğini iddia ediyor. Mesela aileleri, doğum yerleri ve hatta doğum tarihleri… Başarının hikâyesi başta göründüğünden daha karmaşık ve çok daha ilgi çekici…

Outliers, Beatles ve Bill Gates’in ortak yanlarının ne olduğunu, Asyalıların matematikteki olağanüstü başarısının sırrını, star sporcuların bilinmeyen avantajlarını ve tüm New Yorklu avukatların özgeçmişlerinin neden aynı olduğunu ve dünyanın en zeki adamının neden adını bile duymadığınızı açıklıyor.

Bunların hepsi de nesiller, aile, kültür ve sınıf açılarından açıklanıyor. Gladwell’in iddiasına göre, bir Silikon Vadisi milyarderi olmak istiyorsanız, hangi yıl; başarılı bir pilot olmak istiyorsanız nerede doğduğunuz çok önemli.

Çizginin dışındakilerin -yani normal beklentilerin ötesinde başarıyı yakalayan kişilerin- hayatları tuhaf ve alışılmadık bir mantık izliyor. Gladwell bu mantığı basitleştirirken insanın kendi potansiyelinden en yüksek seviyede nasıl yararlanacağı konusunda heyecan verici bir plan sunuyor. Malcolm Gladwell, Tipping Point kitabında dünyayı anlama şeklimizi değiştirmişti Blink’te düşünme hakkındaki düşüncelerimizi değiştirdi. Outliers’taysa başarı konusundaki anlayışımızı değiştiriyor.”

Outliers (Çizginin Dışındakiler) kitabı farklı başarı öykülerini ve bu öykülerin ortak noktalarını ele alıyor. Kitap boyunca yazar sıklıkla başarı algımızın ne kadar da çarpıtılmış olduğunu ve kendisine göre gerçekte neler olduğunu vurguluyor. Başarı algımızın kişilere odaklı olduğu ve dolayısıyla dar olduğunu iddia ediyor ve aslında bağlamsal özelliklerin ne kadar da göz ardı edildiğini farklı örnekler ile göstermeye çalışıyor.

Yazar ele aldığı ve incelediği başarı öykülerinde zaman zaman yüzeysel bile bulunabilecek bağlamsal özelliklerin ve olayların nasıl da kişinin başarısına katkı sağlayabileceğini de vurguluyor. Ocak doğumlu sporcuların X sporunda daha başarılı olmaları ve bu spordaki ünlülerin çoğunun aynı ayda doğmuş olmaları gibi (doğum ayının nasıl bir etkisi olduğunu açıklayıp spoiler vermeyeceğim J)…

Kitapta gelişimsel psikoloji penceresinden bakıp eşsonluluk ve çoksonluluk örnekleri de görmek mümkün. Örnek olarak, IQ seviyeleri ile ilgili olan Termitler öyküsünü çoksonluluğa uygun bir örnek olarak görüyorum. Benzer IQ seviyelerine sahip çocukların incelendiği bir boylamsal araştırmada, beklenenin aksine, gözlemlenen çocuklar çok farklı yetişkinler haline geliyor. Bu varsayım toplumdaki çoğu kişinin de onaylayacağı, tanıdık bir varsayım aslında, “Daha zeki çocuk, daha başarılı olur”.

Başka bir bölümde ise ele alınan iki öyküde, yazar, çocukların sosyal becerilerinin ve atılganlıklarının nasıl da onların sosyoekonomik durumlarından daha önemli olabileceğini gözler önüne seriyor. Ancak başka bir öyküde de kültürel sermayenin nasıl da çocukların hayatlarını değiştirebileceğini de anlatıyor bizlere.

Zamanlamanın önemini, yazar, sadece doğum ayı olarak ele almıyor. Başka bir bölümde ise dünya çapında ünlü bazı milyonerlerin belirli yıllar arasında doğmuş olmasının önemine de dikkat çekiyor. Bu insanların bu yıllar arasında doğmuş olmalarının ne gibi etkileri olduğunu açıklıyor.

Bu örneklerde de göreceğiniz üzere kitap başarı ve başarısızlık; yetenek, fırsat, çaba ve şans; zamanlama ve tarihsel dönem özellikleri; gelenekler ve kültürel özellikler gibi farklı temalara dokunuyor. Yazar bunların yanı sıra uygun bulduğu çözüm ve önerilere de değiniyor. Kendi varsayımlarını ve olmasını istediği dünyayı da bizlere dillendiriyor. Çoğunuzun zihin açıcı ve aydınlatıcı bulacağını düşündüğüm bu kitabı okumanızı şiddetle tavsiye ederim.

Fuat Can Çalışkan
Uzman Psikolojik Danışman
caliskan.fuatcan@gmail.com