Psikolojik Sorunlar

Psikolojik hastalıklar ve belirtileri nelerdir?

Psikolojik hastalık nedir?

Klinik açıdan kayda değer davranışsal veya psikolojik hastalık belirtileridir. Kişide bulunan mevcut sorunlara, sakatlığa veya giderek artan bir ölüm, ağrı, sakatlık yada kişisel özgürlük kaybına bağlı olarak oluşur.

Sağlıklı insan nasıldır?

Yalnızca fiziksel yada psikolojik hastalıklarımız olmadığında ve sakat değilsek sağlıklı olmayız. Sağlık bedenen, ruhen ve sosyal bakımdan tam bir iyilik halidir.

Psikolojik rahatsızlıklar deyince akla en ağır psikolojik hastalıklar gelir çoğu zaman.

Ruhsal bozuklukların bir kısmı şiddet gibi ağır davranışsal sorunlara sebep olur. Yada cinsel açıdan uygunsuz davranışları getirir. Fakat psikolojik hastalıkları olan kişilerin bir çoğu diğer insanlardan çok farklı davranmazlar. Psikolojik hastalıklara fiziksel rahatsızlıklar kadar önem verilmez çoğu zaman. Oysa ki psikolojik rahatsızlıklar oldukça tehlikeli sonuçlar doğurabilir.

En yaygın psikolojik hastalıklar nelerdir?

250’nin üzerinde tanımlanmış psikolojik rahatsızlık bulunur. Bu sebeple daha rahat anlaşılabilmeleri için farklı kategorilere ayrılırlar. En yaygın görülen psikolojik hastalıklar şunlardır;

◾ Anksiyete. Panik Atak, Agorafobi, Sosyal fobiler, Travma Sonrası Stres
Bozukluğu, Yaygın Anksiyete Bozukluğu
◾ Duygudurum bozuklukları. Depresyon, Bipolar Bozukluk.
◾ Kişilik bozuklukları
◾ Yeme bozuklukları
◾ Bağımlılıklar
◾ Cinsel problemler

Psikolojik hastalıkların doğurabileceği sonuçlar

◾ Psikolojik rahatsızlıklar intihar yada kaza ile sonuçlanabilir.
◾ Var olan fiziksel hastalıklarınızın şiddetini artırabilir.
◾ Psikolojik hastalıklar bireylerin üretkenliklerini büyük ölçüde azaltabilir.
◾ Aile bireylerinden yalnızca birinde rastlansa bile psikolojik hastalıklar ailenin tümünü etkiler.

Psikolojik hastalıklar listesi

1) Psikolojik hastalıklar – Duygudurum bozuklukları

Duygudurum bozukları yada Mizaç bozuklukları denir. Duygudurum bozuklukları nedir? Hastaların uyarılara karşı geliştirdiği, uzun süreli üzüntü, öfke, tepki, nefret gibi duygusal tepkileri kapsar. Bu tepkilere psikotik semptomlarda eşlik edebilir. Kişi ya depresyonda olduğu gibi aşırı mutsuzluk ve ruhsal çöküntü içinde olur. Yada tam tersi “manik”, “öförik” bir halde kendileri çok iyi hissederler.

Psikolojik rahatsızlıklar – Depresyon

Depresyon belirtileri. Depresif bireylerin uyku ve yeme düzeni gibi günlük rutinleri değişir. Birey kendini daha az mutlu ve umutlu hisseder. Yorgunluk hissi hakimdir. Değersizlik ve pişmanlık duyguları hakim gelir. Psikosomatik ağrılar görülebilir. İntihar ve ölüm düşünceleri sıklıkla yaşanır. Depresyon yas değildir. Yas depresyona sebep olabilir. Fakat yas depresyon değildir.Yas sürecinde üzüntü dalgalar halinde gelip gidebilir. Bireyin kendine olan güveni ve ben değerliyim hissi muhafaza edilir.

Depresyon zayıflık değildir. Çok uzun bir süre güçlü olduğunuzu gösterir.

Depresyon görülme sıklığı.
Her altı kişiden biri ömründe en az bir defa depresyon geçirir.
Bayanlarda, erkeklerden daha sık görülür. Her üç bayandan biri depresyona yakalanır.

Depresyona sebep olan faktörler
◾ Vücuttaki bazı hormonların düzensizliği
◾ Genetik yatkınlık
◾ Kişilik özellikleri. Karamsar olmak, strese yatkın olmak.
◾ Çevresel faktörler. Fakirlik, şiddet görmüş olma

Depresyon tedavisi. İlaçla tedavi, psikoterapi, Elektro terapi, kendi kendine yardım.

Psikolojik rahatsızlıklar – Bipolar Bozukluk

Bipolar bozukluk yerine iki uçlu bozukluk yada manik depresif bozuklukta denir.

Bipolar Bozukluk nedir?

Bireyin ruh halinde değişikliğe, enerji ve fonksiyon kaybına neden olan beyin hastalıklarındandır. Bipolar I, Bipolar II ve Cyclotimik olmak üzere üç alt grubu bulunur. Depresif ve manik olmak üzere iki farklı hastalık dönemi yaşar bipolar hastaları.

Depresif oldukları dönemde insanlardan ve eğlenceli bulunan şeylerden kaçınırlar. Kendilerini daha az mutlu ve özgüvenli hissederler. Genellikle kış aylarında depresif ve yaz aylarında manik olurlar.

Manik oldukları dönemlerde kendilerini oldukça coşkulu ve iyi hissederler. Uyku gereksinimleri azalır, riskli yatırımlar yapabilirler, çok hızlı düşünebilirler ve çok para harcayabilirler.

Cyclotimik. İki kutuplu ruh hali rahatsızlığının daha az yoğunlukla hissedilmesi durumudur.

Bipolar bozuklukta risk grupları.

Hastaların büyük bir çoğunluğunun depresyon geçiren yada bipolar bozukluk yaşayan bir akrabası bulunur. Yüksek stres, uyku hastalıkları, uyuşturucu madde ve alkol kullanımı gibi çevresel faktörlerde etkili olur.

Bipolar bozukluğun tedavisinde sıklıkla ilaç tedavisinin yanında psikoterapi uygulamalarıda kullanılır.

2) Psikolojik hastalıklar – Kaygı bozukluğu

Kaygı bozukluğu yerine anksiyete bozukluğuda denir. Psikolojik hastalıklar arasında kaygı bozuklukları oldukça sık görülür.

Kaygı nedir.
Kaygı strese verilen normal bir reaksiyondur.

Kaygı bütünüyle zararlı mıdır.
Kaygı bir çok durumda aslında bize yardımcıda olur. Örneğin; hiç kaygı duymayan bir öğrenci ders çalışma motivasyonu bulamaz. Kaygı duyduğumuz şeylere karşı önlem alır, kendimizi doğabilecek tehlikelerden koruruz. Ama bazı kişilerde aşırı düzeyde kaygı ve korku yaşanır.

Kaygı bozuklukları nedir?
Aşırı düzeyde görülen kaygı ve korku durumlarıdır.

Kaygı bozukluklarının belirtileri. Endişe ve korkular bir çok farklı fiziksel tepkiyle sonuçlanabilir. Kalp çarpıntısı, aşırı terleme, ağız kuruluğu, sık idrara çıkma, titreme ve kaygılı olunan durumlarda ortaya çıkan panik atak.

Kaygı bozukluklarının görülme nedenleri.
Genetik nedenler ve yetiştirme şekli olabildiği gibi, alkol, kafein ve belirli maddelerin kullanımıyla alakalı olabilir.

Kaygı bozukluklarının tedavisi.
Terapi, ilaç kullanımı, stresle baş etme yöntemleri, kendi kendine yardım.

Psikolojik rahatsızlıklar – Kaygı bozuklukları nelerdir?

1. Yaygın anksiyete

◾ Bireyin belirli bir korku yada endişe duymadığı, yaygın kronik anksiyetesidir.
◾ Yaygın anksiyete bozukluğu yaşayan hastalar günlerinin büyük bir kısmı endişe
ve korku içinde geçirerek düşük bir yaşam kalitesine sahip olurlar.
◾ Bu psikolojik hastalığı geçiren bireylerde sonuç olarak uyku bozukluğu,
yorgunluk, konsantrasyon bozukluğu, kasların gerginleşmesi ve yorgunluk
görülür.

2. Panik Bozukluğu

◾ Tekrarlayan fiziksel ve psikolojik ızdırap veren panik ataklar görülür.
◾ Çarpıntı, terleme, titreme, nefes alamama hissi, göğüste ağrı ve baş dönmesi
gibi belirtiler gösterir.

3. Özgül fobiler

◾ Bireyin belirli nesnelere yada durumlara karşı duyduğu aşırı ve mantıksız
korkulardır. Her ne kadar kişi bunların mantıksız olduğunun farkında olsada bu
duygu ile baş edemezler.
◾ Başlıca özgül fobileri şunlardır; yükseklik korkusu, belirli hayvanlardan korkma,
iğne korkusu.

4. Sosyal kaygı bozukluğu

◾ Sosyal anksiyete bozukluğu yada sosyal fobide de denir.
◾ Sosyal fobi bireyin başkalarının yapacağı negatif değerlendirmelerden
çekinerek kaygı duymalarıdır.
◾ Birey sosyal ortamlardan kaçınır. Örneğin; topluluk önünde konuşmak, umuma
açık ortamlarda yemek ve tuvaleti kullanmak.
◾ Duygusal ilişki kurabilmek, birine yönelmek, başkaları gözlemlerken çalışmak ve
yeni insanlarla tanışmakta güçlük çekerler.

5. Ayrılık anksiyetesi

◾ Bireyin yaşına uygun olmayan aşırı düzeyde bağlılık duyulan bireylerden ayrılma korkusu, kaygısı taşıma.

3) Psikolojik hastalıklar – Yeme bozuklukları

Yeme bozuklukları nedir? Yeme alışkanlığıyla ilgili psikolojik
hastalıklar çok ciddi yeme davranışı bozuklukları ve kilo kontrolü
rahatsızlıklarıdır. Yeme bozukluğu olan bireyler yeme ve vücut
ağırlığı konusunda takıntılıdırlar.

1. Anoreksiya nevroza

◾ Kişinin normal kilonun çok altında (yüzde 15 daha az) olmasına rağmen
kendisini şişman olarak görmesi durumu.
◾ Yiyecekleri aşırı kontrol, aşırı egzersiz yapma, müshil ilaçları kullanma gibi
yöntemlere başvurulur.
◾ Bulgular. Menstrüasyon görmeme, kemiklerde incelme, saç ve tırnaklarda
kırılganlık, aşırı kabızlık, tansiyon düşüklüğü, depresyon …

2. Bulimiya nervoza

◾ Bulimiya nervoza atağı sırasında birey kısa sürede aşırı derece çok yemek yer.
Daha sonrasında kilo kaybını önlemek için farklı yollara başvurur; kusma, ilaç,
yoğun egzersiz …

3. Tıkınırcasına yeme bozukluğu

◾ Kısa sürede tıkanırcasına yemek yerler ve sonrasında pişmanlık ve utanç
duyarlar. Bulimia nervroza hastalarında görüldüğü gibi kilo alımını önleyici
davranışlarda bulunmazlar.

Yeme bozuklukları neden kaynaklanır?

◾ Bireyler az yemek yada daha çok yemek isterken kontrolü kaybetmiş olabilir.
◾ Vücutları ile ilgili realist bir algıları yoktur.
◾ Birey çok mükemmeliyetçi olabilir.

Yeme bozuklukları en çok kimlerde görülür?

Genellikle ergenlik ve genç erişkinlik dönemlerinde olan bayanlarda görülen bu tip psikolojik hastalıklar ciddi hayati tehlikelere götürebilirler.

Yeme bozuklukları tedavisi.

Psikolojik tedaviler fizyolojik tedavilere eşlik eder. Yeme bozuklukları ciddi hayati tehlikeler oluşturabilir.

4) Psikolojik hastalıklar – Uyku bozuklukları

Bireyin uyku ritimleri ile ilgili yaşadıkları bozukluklardır. Uyku kalitesinde, zamanında ve
miktarında yaşanan problemlerdir.

Uykuyla ilgili psikolojik hastalıklar da bireyin fiziksel, bilişsel, sosyal ve duygusal
fonksiyonlarına ciddi bir şekilde zarar verebilir.

Uyku bozuklukları tedavisi. Rahatlama egzersizleri, psikoterapi ilaçlar, diyet değişikliği, nefes almayı kolaylaştırıcı aparatlar.

◾ İnsomnia
Uykuya dalmada ve uykuda kalmada güçlük.
◾ Narkolepsi
Bir anda uyuya kalma
◾ Uyku apnesi
Uyku apnesi hastaları uyku sırasında nefes güçlükleri yaşarlar.
◾ Gece terörü
◾ Uykuda yürüme
◾ Uykuda idrar kaçırma
◾ Uyku felci
◾ Huzursuz bacak sendromu

5) Psikolojik hastalıklar – Cinsel sorunlar

Cinsellikle ilgili psikolojik hastalıklar fiziksel ve psikolojik temellere dayanabildiği gibi kimi
zaman da neden bulunamaz. Cinsel sorunlar cinsel kimlikle ilgili sapmalar yada cinsel
fonksiyonlarını yerine getirilememesi gibi sorunlardır. Cinsel ilginin toplumun kabul
etmediği alışılmadık nesnelere yönelmesi gibi psikolojik hastalıklar parafili adını alır.

Cinsiyet disforisi

Cinsiyet kimliği disforiside denir. Bireyin fiziksel cinsiyetiyle kendini hissettiği kimliği
arasındaki farklılıktan kaynaklanır. Cinsiyet disforisi yaşamak toplumun bir cinsiyetten
beklediği şekilde davranmamakla aynı şey değildir. Birey yanlış bedende doğduğunu
hisseder.

6) Psikolojik hastalıklar – Psikotik bozukluklar

Psikotik bozukluklar nedir?

Anormal düşünce ve algılara sebep olan ve bireyin gerçeklikle olan bağını koparan psikolojik hastalıklardır.

Psikotik bozuklukların belirtileri.

Bu tür psikolojik hastalıkların başlıca belirtileri hezeyanlar ve halüsinasyonlardır.
Halüsinasyonlar duyma, görme yada hissetme gibi yanlış algılardır.
Hezeyanlar bireyin gizli mesajlar aldığı gibi yanlış inanışlara sahip olmasıdır.

Psikolojik rahatsızlıklar – Şizofreni

Psikolojik hastalıklar arasında bu grupta ilk akla gelenlerden birisi şizofrenidir. Toplumun
yüzde birinde görülür. Aktif olduğu dönemde halüsinasyon hezeyanlar görülür. Bireyin
kafası karışık, konuşmaları düzensiz, mantıklı düşünme kabiliyetini kaybetmiş olabilir.
Hayattan zevk alma, yeni planlar ortaya koyma, duygularını ifade etme gibi alanlarda ki
becerileri kaybedebilir. Bir aydan kısa süre devam eden ve madde kullanımına bağlı olarak
gelişen psikozlarda bu psikolojik hastalıklar grubunda incelenir.

Şizofreni risk faktörleri.
Genetik ve yoğun stres gibi çevresel etkenler.

Şizofreni tedavi.
İlaç, psikoterapi, stresle baş etme yöntemleri öğrenme, psikoeğitim, destek programları.

Folie a deux durumu için iki kişinin çılgınlığı da denir. Psikoz sahibi kişiler gördükleri hayaller
yada komplo teorileri sıklıkla yakınları ile paylaşırlar. Nadiren yakınlarıda bu hayelleri doğru
olarak kabul ederler.

Şizoaffektif denen durumunda ise hastalar hem şizofreni hem de duygudurum
bozukluklarına bağlı semptomlar gösterir. Örneğin bireyin hem halüsinasyonlar görür, hem
de depresiftir.

7) Psikolojik hastalıklar – Kişilik Bozuklukları

Kişilik nedir?
Bireyi diğerlerinden ayıran kalıcı davranışsal ve ruhsal özelliklerdir.

Kişilikle alakalı psikolojik hastalıklar ne demektir?
Kişilikle ilgili psikolojik hastalıklarda birey bir çok alanda içinde bulunduğu kültüre ters düşen, uyumsuz
davranış, biliş ve içsel tecrübeler gösterir. Bu tip psikolojik hastalıklar ergenlik ve gençlik döneminde görülmeye başlar.
Kişilik hastalıklarına sahip bireylerin yaşadığı topluma adapte olmasını güçtür.
Farklı kişilik özelliklerine, karakteristik davranışlara, düşüncelere ve iç yaşantı örüntüsüne
sahiptirler. Bu karakteristikler kendisini çok farklı toplumsal durumlarda gösterir.

Kişilik bozuklukların oluşma nedenleri.
Başlıca nedenler çocuklukta yetiştirme tarzı ve geçirilen travmatik olaylar gelir.

Görülme sıklığı.
Sınırda kişilik bozukluğu ve bağımlı kişilik gibi psikolojik hastalıklar genelde kadınlarda görülür. Paranoid kişilik bozukluğu ve narsistik kişilik bozukluğu daha çok erkeklerde görülür.

1. Tuhaf davranışlar
◾ Paranoid kişilik bozukluğu
◾ Şizoid kişilik bozukluğu
◾ Narsistik kişilik bozuklu
◾ Şizotipal kişilik bozukluğu

2. Dramatik, duygusal ve düzensiz davranış
◾ Antisosyal kişilik bozukluğu
◾ Sınırda kişilik bozukluğu
◾ Histrionik kişilik bozukluğu
◾ Narsistik kişilik bozukluğu

3. Endişeli veya korkulu kişilik bozukluğu
◾ Çekingen kişilik bozukluğu
◾ Bağımlı kişilik bozukluğu
◾ Obsesif kompülsif kişilik bozukluğu

8) Çocuklarda ruhsal bozukluklar

Tanısı bebeklikte, çocuklukta yada ergenlikte konulan psikolojik hastalıklardır.

Gelişim bozuklukları ve öğrenme bozuklukları gibi psikolojik hastalıkların semptomlarının bazıları yetişkinlikte de devam eder.

Çocuklarda ruhsal bozukluklar listesi

◾ Otizm Spektrum Bozuklukları
◾ Asperger
◾ Otistik Bozukluk
◾ Rett Sendromu
◾ Bağlanma Bozuklukları
◾ Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu – DEHB
◾ Davranış Bozukluğu
◾ Özgül Öğrenme Güçlükleri
◾ Yazılı Anlatım Bozukluğu
◾ Yıkıcı Duygu Durum Bozukluğu
◾ Enkoprezis İrade dışı kaka tutamama
◾ İdrarını tutamama
◾ Etkileyici Dil Bozukluğu
◾ Diskalkuli (Matematik Bozukluğu)
◾ Karşıt Olma – Karşı Gelme Bozukluğu
◾ Dürtü Kontrol Bozuklukları
◾ Okuma Bozukluğu
◾ Ruminasyon Bozukluğu (çocuklarda geviş getirme)
◾ Seçici Konuşmamazlık (Mutizm)
◾ Ayrılık Kaygısı Bozukluğu
◾ Sosyal (Pragmatik) İletişim Bozukluğu
◾ Basmakalıp Hareket Bozukluğu
◾ Kekemelik
◾ Tourette Bozukluğu
◾ Geçici Tik Bozukluğu
◾ Zeka geriliği

9) Psikolojik hastalıklar – Nörobilişsel bozukluklar

Nörobilişsel psikolojik hastalıklar.
Beynin yapısında ya da fonksiyonlarında oluşan bozukluklardan kaynaklanır.
Nörobilişsel psikolojik hastalıklar hafıza, problem çözme ve algı gibi bilişsel kabiliyetlerle ilgilidirler. Deliryum, hafif bilişsel bozukluk ve demans bireyin daha önceden sahip olduğu bilişsel kabiliyetlerde azalma olduğu anlamına gelir. Nörobilişsel psikolojik hastalıkların ortaya çıkma nedenleri. Alzheimer, Parkinson, travmatik beyin hasarı, enfeksiyonlar, alkolü kötüye kullanma, serebrovasküler hastalıklar.

1. Psikolojik rahatsızlıklar – Alzheimer

◾ Eskiden bireyin güçlük duymadan yaptığı bir çok şeyde zorlanmasına sebep olur.
◾ Her unutkanlık yaşayan hasta Alzheimer değildir.
◾ Hastalar bu kayıplarından ötürü kaybolabilir, kişilik ve davranış farklılıkları gösterebilirler.
◾ Başlangıçta hafif belirtiler göstererek ileri aşamalarına gelindiğinde hastaya bakım gerekebilir.

2. Psikolojik rahatsızlıklar -Parkinson

1. Vücut hareketlerinin koordine bir şekilde yapılmasında önemli görevi olan dopamin hormonu üreten hücrelerin kaybı ile ortaya çıkar. Hastalığın oluşmasında genetik yatkınlık önemli rol oynar.
2. Parkinson tedavisi. İlaç tedavisi, Vitamin desteği, Fizyoterapi, Psikoterapi
3. Parkinson’da görülen belirtiler
◾ İlk görülen ve en çok bilinen bulgusu titreme ve yavaş hareket etmektir.
◾ Anımsama, karar verme, kelime bulma, matematiksel işlemler yapma, yeni bilgileri edinmede güçlük.
◾ Koku duyusunda azalma
◾ El yazısında küçülme
◾ Kabızlık
◾ Baş dönmesi ve bayılma
◾ Düşük tonlarla konuşma
◾ Öne eğilerek kamburlaşmak
◾ Boş gözlerle bakmak
◾ Kollarda ve bacaklarda sertlik
◾ Bir çok kronik hastalıkta olduğu gibi Parkinson hastaları arasında depresyon gibi psikolojik hastalıklar sıklıkla görülebilir.
◾ Parkinson hastalarında aşırı sinirlilik gibi davranışsal problemler görülebilir.

10) Psikolojik hastalıklar – Madde bağımlılığı

Madde bağımlılığı yada Madde kullanım bozukluğu da denir.

Madde bağımlılığı nedir?
Bir maddenin kişinin kendisine yada başkalarına zarar verecek miktarda yada metotlarla alınmasına madde kullanım bozukluğu denir.

Bağımlılık yapan maddeler nelerdir?
Uyuşturucu ve alkolün yanı sıra yatıştırıcılar, uyku hapları gibi psikiyatrik ilaçlarda yer alır. Örneğin; amfetaminler, barbitüratlar, benzodiazepinler.

Bu maddelerin aşırı tüketilmesi yada kullanılmaması durumunda verilen tepkiler. Hayal görme, hafıza, cinsel yada uyku bozuklukları gibi fiziksel bulgular görülebilir. Madde etkisi altında anti-sosyal davranışlar ve uzun süreli kişilik değişiklikleri görülebilir. Madde bağımlılıklarından sadece bireyler değil toplumda bir çok yönden olumsuz etkilenir. Zararları ekonomide, artan suç oranlarında görülür. Türkiye’de uyuşturucu madde bağımlılıklarından birine sahip olma oranı yüzde 3’tür. Bu orana alkol ve sigara dahil değildir.

Madde bağımlılığı risk altındaki gruplar. Göçmenler, mülteciler, işsizler, tutuklular, sokakçocukları ve müzisyenler.

Madde bağımlılıkları – Nedenleri

Uyuşturucuya başlamada biyolojik genetik nedenler kadar çevrenin de etkisi görülür. Merak, arkadaş etkisi en çok dile getirilen nedenlerdir. İnsanların çoğu neden bazılarının madde bağımlısı haline geldiğini anlamakta güçlük çeker. Bağımlılığı olan bireyleri ahlaksızlıkla yada zayıf irade sahibi olmakla suçlarlar. Oysaki beyin yapısında değişiklikler yapan maddelerden kurtulmak için güçlü bir irade çoğu kez yeterli olmaz.

Madde bağımlılıkları – Tedavisi

Ne yazik ki genellikle madde bağımlılığı başladıktan sonra onun kötü etkilerini ortadan kaldırmak için kullanılır terapi yöntemleri. Oysaki amaç madde bağımlılığını engellemek olmalıdır. Madde bağımlılarında tedavi olanların oranı oldukça düşüktür. Madde bağımlılığı ile baş etmek için bir çok terapi metodu kullanılır. En başarılı sonucu almak için ilaç terapisinin yanında psikoterapi  de önerilir. Hastalar sıklıkla madde bağımlılığını bıraktıktan sonra geri dönüş yaparlar. Bu nedenle tedavinin tekrarlanabilir. Hastanın ihtiyaçlarına göre tedavi değiştirilebilir yada alternatif tedavilerin uygulanması gerekebilir.

Psikolojik hastalıklar tanısı nasıl konur?

Psikolojik hastalıklara tanı koymak, fiziksel hastalıklara tanı koymaktan daha zordur.

Hekimlerin teşhis koymalarına yardımcı olan rötgen, kan tahlili gibi bir çok yardımcı bulunur. Psikolojik hastalıkların teşhisinde de nöropsikiyatri alanında gelişmeler oldu. Fakat bu alanda ki gelişmeler yetersizdir.

Peki psikiyatrist, klinik psikolog ve psikoterapistler göremedikleri psikolojik hastalıkların teşhisini nasıl koyarlar?

Psikolojik hastalıkların teşhisinde tıp modeli kullanılır. Fiziksel hastalıkların tanımı gibi yapılır.

Hastanın şikayetleri dinlenerek, hastalık belirtilerine göre uygun teşhis tanısı konur.

1. Görüşme. İlk aşamada hastaların şikayetleri konusunda yaptıkları sözlü ifade
psikolojik tanı konulmasında esas teşkil eder.

2. Teşhis mülâkatları. Ruh sağlığı hizmetleri veren uzmanların kullanması için
hazırlanan standart soruları kapsar. Danışanın yaşadığı sıkıntılar ve bu problemlerin
neden olduğu psikososyal sonuçları rapor ederler.

3. Psikometrik testler. Bu testlerde hastalardan sorulara cevap vermeleri yada
bilgisayar destekli bazı işlemleri yerine getirmeleri istenebilir.

Psikolojik hastalıkların neden olduğu şikayetler

◾ Zihinsel. Tekrarlayan rahatsız edici düşünceler gibi
◾ Davranışsal. Agresif olmak gibi
◾ Algısal. Başkalarının göremediği şeyleri görmek gibi
◾ Fiziksel. Yorgunluk ve ağrılar gibi

Psikolojik hastalıkların belirtileri birbirine benzer. Teşhis konulurken ayırt edilmesi güç olabilir.

Psikolojik hastalıkların tanısı için gerekli olan semptomlar ayrıntılı ve açık bir şekilde değişik gözlemcilerin farklı yorumlamalarına mahal vermeyecek şekilde yapılmalıdır. Psikolojik hastalıkları tanı teşhis kitapları. Psikolojik hastalıkların teşhisinde yaygın olarak iki tanı teşhis kitabı kullanılır. Biri Amerikan Psikiyatri Derneği tarafından hazırlanan DSM, diğeri Dünya Sağlık Örgütü tarafından hazırlanan ICD’dir. DSM kitaplarının yıllar içinde yeni basımlarını resimde görerek giderek daha fazla hastalık tanımı yapıldığını görebiliriz.

Psikolojik hastalıklar teşhis edilirken uzmanlar aldatılabilir mi?
Psikolojik hastalıklara tanı konulması sırasında ruh sağlığı uzmanları kolaylıkla aldatılabilirler.

Örnek
David Rosenhan bunu kanıtlamak için hasta olmayan anlaşmalı bireyleri Amerika’da farklı
kliniklere gönderdi. Sesler duyduklarını söyleyen tüm sahte hastalar kliniklere hasta olarak
derhal kabul edildiler. Kliniğe alındıktan sonra sürekli normal davranışlar sergilemelerine
rağmen hasta olmadıklarına uzmanları ikna edemediler. Zira damgalanan sahte hastaların
yaptığı her davranış hastalıklarının bir belirtisi olarak görüldü. Klinikteki gerçek hastalardan
bazıları ise onların psikolojik hastalıklara sahip olmalarından şüphe duydular (Rosenhan,
1973).
Bu utandırıcı sonuçların yayınlanmasından sonra bir klinik Rosenhan’dan kendilerine sahte
hastalar göndermesini, muhakkak doğru teşhiste bulunacaklarını iddia ettiler. İlerleyen
günlerde klinik 195 hasta arasından 48 sahte hasta tespit ettiklerini açıkladı. Oysaki
Rosenhan hiç sahte hasta yollamamıştı.

Psikolojik hastalıklara teşhis ne gibi sakıncaları beraberinde getirebilir?

Psikolojik hastalıklara tanı konulmasına yardımcı olan gereçler hızla gelişiyor. Bu alanda bir çok psikometrik gereçler geliştiriliyor.
Fakat psikolojik hastalıklara tanı  konulmasının bazı sakıncalarıda olabilir.

◾ Kişilerin yaşadığı yakınmaların, psikolojik hastalık olarak nitelenmesi kişinin toplumda damgalanması anlamına gelebilir. Bu durum kişinin sağlığına daha da olumsuz yönde etki eder.
◾ Birey toplumda izole edilebilir ve problemlerinin üstesinden gelmelerinde daha olumlu etki edebilecek olan sosyal destekten mahrum kalabilirler.
◾ Tanı sonrasında bireyin çevresi bu psikolojik hastalığı bireyin kişiliğinin yegane özelliği imiş gibi görebilir.
◾ Bireye psikolojik hastalık teşhisi koymak kendilerine özgü sıfatlarını görmezden gelmek anlamına gelir.
◾ Normal olan günlük problemler psikolojik hastalıklara dönüştürebilir. Örneğin; kendisini mutsuz olarak nitelendiren birey kolayca depresyon tanısı alabilir. Mutsuzlukla baş etmek, depresyonun üstesinden gelmekten daha kolaydır.
◾ Çok basit problemlerde psikolojik hastalıklar teşhisi alabilir. Örneğin kafein nedeniyle yaşanan uyku problemleri.

Kimi eleştirmenler psikolojik hastalıklara yapılan tanılarının gözden geçirilmesini istemektedirler. Hastalık tanımlarını yapan manuellerin içeriklerine gelen eleştirilerle defalarca yenilendiler. Kimi psikolojik hastalıklar zamanla psikolojik rahatsızlık olmaktan çıktı. Örneğin; homoseksüellik 1952 yılına kadar APA  tarafından hastalık olarak görülürken, bu tarihten sonra psikolojik tanı kitabından çıkarıldı.

[ Derleme ]