Psikoz nedir ?

Psikoz Nedir?

Psikoz terimi, gerçekle bağlantının koptuğu durumlarda zihinsel işlevleri etkileyen sağlık sorunlarını tanımlamak amacıyla kullanılmaktadır. Bir kişide bu şekilde bir sağlık sorununun olması halinde bu psikotik epizod olarak adlandırılır.

Psikozun genç yetişkinlerde ortaya çıkma olasılığı daha fazladır ve oldukça yaygındır. Her 100  gençden yaklaşık 3’ünde psikotik epizod görülmektedir. Bu durum psikozu gençler arasında şeker hastalığından daha yaygın hale getirmektedir. Kişilerin çoğunda tam iyileşme görülmektedir.

Psikotik hastalıklar herkesde görülebilir ve diğer hastalıklar gibi tedavi edilebilir.

Belirtileri Nelerdir?

Pzikoz duygusal durumda ve düşünme şeklinde değişikliklere ve kişinin hissetiklerini anlamayı güçleştiren anormal düşüncelere yol açabilir.

Pzikozu anlamaya çalışmak için daha karekteristik olan bazı belirtilerini bir grup altında toplamak yararlı olur.

Zihinsel Karmaşa

Günlük düşünceler karmaşık hale gelir ya da aralarında tam bir bağlantı olmaz. Cümleler açık değildir ya da bir anlam ifade etmez. Kişi dikkatini toplamada, bir konuşmayı takip etmede ya da olayları hatırlamada güçlük çekebilir.

Gerçekdışı inançlar

Psikotik hastalığı olan bir kişide sanrı (hezeyan/delüzyon) olarak bilinen gerçekdışı düşünce ve inançlar yaygındır. Kişi sanrılara, en mantıklı gerekçelerin bile değiştiremeyeceği şekilde inanmaktadır. Sözgelimi; kişi evinin dışında arabaların park ediş şekillerinden polis tarafından izlendiğine inanabilir.

Varsanılar (halüsinasyonlar)

Pzikozda kişide gerçekte olmayan şeyleri, görmek, işitmek, koklamak ya da tatmak gibi algı bozuklukları görülmektedir. Sözgelimi; kişi hiç kimsenin işitmediği

sesleri duyabilir ya da gerçekte olmayan şeyleri görebilir. Nesnelerin tat ve kokuları, çok kötü ve hatta zehirliymiş gibi gelebilir.

Duygudurum değişiklikleri

Kişinin duygudurumu belli bir neden olmadan değişebilir. Tuhaf şeyler hissedebilir ve kişi, gerçek dünya ile bağlantısının kesildiği herşeyin yavaş bir devinime girdiği kendi dünyasına dönebilir.

Duygudurum dalgalanmaları yaygındır ve kişi olağandışı coşku veya çöküntü hissedebilir. Kişinin duyguları donmuş gibi görünür. Duygularını hissetme ve çevresindeki kişilere göstermede azalma olur.

Davranış değişikliği

Psikotik bozukluğu olan kişilerde davranış şekilleri geneldeki davranışlarından farklıdır. Aşırı aktif ya da bütün gün oturma gibi bitkin ve tükenmiş olabilirler. Gereksiz bir şekilde gülebilir ya da belli bir neden olmadan sinirli veya üzgün olabilirler. Davranışlardaki değişiklikler çoğunlukla yukarıda tanımlanan belirtilerden kaynaklanmaktadır. Sözgelimi; tehlikede olduğuna inanan bir kişi polisi arayabilir. Hazreti isa olduğuna inanan bir kişi zamanını sokaklarda vaaz vermekle geçirebilir. Kişi yiyeceklerin zehirli olduğu kaygısı taşıdığı için yemek yemeyebilir ya da bir şey olacak korkusuyla uyku uyumayabilir.

Belirtiler kişiden kişiye farklılıklar gösterir ve zaman içinde değişebilir.

ilk-Epizod Psikoz Nedir?

ilk-epizod pikoz, bir kişide psikotik belirtilerin ya da psikotik epizodun ilk defa ortaya çıkması durumunu tanımlar. Bu belirtileri ilk defa yaşayan bir kişi neler olduğunu anlayamayabilir. Belirtiler, kişiyi zihinsel karmaşa içinde bırakan ve stresli yapan çok rahatsız edici ve kişinin tamamen yabancı olduğu belirtiler olabilir. Belirtilerin yarattığı bu stres, toplumda akıl hastalığıyla ilgili hala yaygın olan yanlış inanç ve önyargılar nedeniyle artmaktadır.

Bir psikotik epizod üç evrede oluşmaktadır. Her evrenin uzunluğu kişiden kişiye değişiklik gösterir.

1. Evre: Öncü Belirtiler

Öncü belirtiler belirsizdir ve çok zor fark edilirler. Bu evrede kişinin duygu, düşünce ve algılarını tanımlama şeklinde değişiklikler olabilir.

2. Evre: Akut

Bu dönemde varsanılar (halüsinasyonlar), sanrılar (delüzyonlar) ya da zihinsel karmaşa gibi belli psikotik belirtiler görülmektedir.

3. Evre: iyileşme

Psikoz tedavi edilebilir ve tedavi sonucunda birçok kişide iyileşme görülmektedir. iyileşme biçimi kişiden kişiye değişiklik göstermektedir.

Kişiler ilk-epizod psikozundan iyileşebilir ve pek çoğu hiç bir zaman başka bir epizod geçirmeyebilir.

Psikoz Türleri Nelerdir?

Psikoz belirtileri herkeste değişik şekillerde görülür ve  bu bağlamda psikotik bir hastalığa belirli bir ad vermek ya da etiketlemek erken aşamalarda her zaman yararlı değildir.

Bununla beraber, bir kişide psikoz belirtileri görüldüğünde genellikle belirli bir psikotik hastalık tanısı konulur. Tanı, bir hastalığın kişinin gösterdiği belirtilere göre belirlenmesidir. Tanı, hastalığın nedenlerine ve belirtilerin ne kadar sürdüğüne bağlı olarak konulur. Bir kişide psikoz belirtileri ilk defa görüldüğünde, bu aşamada hastalığı belirleyen birçok etkenin hala net olmaması nedeniyle, ne  tür  bir psikotik bozukluk olduğu tanısını koymak özellikle zordur. Bununla birlikte, karşılaşabileceğiniz bazı psikotik hastalıkları bilmenin yararı olacaktır.

Madde Bağımlılığından Kaynaklanan Psikoz

Psikotik bozukluk belirtilerinin ortaya çıkması, alkol ve madde kullanma ya da bırakma ile ilgili olabilir. Bazen bu belirtiler, kullanılan maddenin etkisi geçtiğinde  hızlı bir şekilde kaybolur. Diğer durumlarda hastalık daha uzun sürebilir, ancak madde bağımlılığından

kaynaklanan psikozla başlayabilir.

Organik Psikoz

Psikotik bozukluk belirtileri bazen beyin zedelenmesi ya da beyin iltihabı, AIDS veya beyin tümörü gibi beynin işlevlerini etkileyen fiziksel hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkabilir. Genellikle, bellek bozuklukları ya da zihinsel karmaşa gibi başka belirtiler de görülür.

Kısa Süreli Tepkisel Psikoz

Bu tür psikozda psikotik belirtiler ailede birinin ölümü ya da yaşam koşullarının değişmesi gibi kişinin

yaşamında oluşan büyük bir strese tepki olarak aniden ortaya çıkar. Belirtiler çok ağır olabilir, ancak  kişi  bir kaç gün içinde iyileşir.

Sanrı (Delüzyon) Bozukluğu

Bu durumda esas sorun kişinin gerçekdışı olan şeylere duyduğu güçlü inançtır.

Şizofreni

Şizofreni, davranış değişikliklerinin ya da belirtilerin en  az altı ay sürdüğü psikotik bir hastalıktır. Hastalığın belirti ve süresi kişiden kişiye değişir. Daha önceki yaygın inanışın tersine, şizofren olan  birçok  kişi  mutlu ve doyurucu bir yaşam sürmekte ve çoğunda tam bir iyileşme görülmektedir.

Şizofreni Benzeri Bozukluk

Bu, belirtilerin altı aydan daha kısa sürmesinin dışında tamamen şizofreniye benzeyen psikotik bir bozukluktur.

Manik-depresif (Coşku-çöküntü) Bozukluk

Manik-depresif (coşku-çöküntü psikozu) bozuklukta, psikoz, duygudurumdaki aşırı coşku (mania) ya da çöküntü (depresyon) ile belirlenen daha genel ruhsal bir rahatsızlığın bir parçası olarak görülmektedir.

Psikotik belirtiler kişinin o an içinde bulunduğu duygudurumuna uygun biçimde ortaya çıkar. Sözgelimi; Depresyonda olan kişiler intihar etmeleri gerektiğini söyleyen sesler duyabilirler. Gereksiz yere aşırı coşkulu ya da mutlu olan kişiler kendilerinin özel olduklarına ve şaşırtıcı başarılar gerçekleştirebileceklerine inanırlar.

Şizoefektif Bozukluk

Bu tür şizofreni tanısı, kişide duygudurum bozukluğu (depresyon ya da mani) ve psikoz belirtilerinin aynı anda veya art arda görülmesi durumunda yapılır. Başka bir deyişle, hastalığın görünümü tipik bir duygudurum bozukluğu ya da şizofreni değildir.

Psikotik Depresyon

Bu, psikotik belirtilerin eşlik ettiği ağır depresyondur. Ancak, hastalığın hiç bir döneminde coşku ve çöküntü devresi (mani ve depresyon) yoktur. Bu özellik, hastalığı manik-depresif bozukluktan ayırmaktadır.

Psikozun Nedenleri Nelerdir?

Psikozun nedenlerine ilişkin birçok teoriler ileri sürülmektedir. Ancak, bu konuda hala çok fazla araştırma yapılması gerekmektedir.

Psikoza, ergenlik ya da ilk yetişkinlik döneminde kişide psikotik belirtilerin ortaya çıkması yatkınlığına neden olan ve tam anlaşılmayan biyolojik etkenlerin bir kombinasyonunun yol açtığına ilişkin bazı kanıtlar mevcuttur. Bu belirtiler, çoğunlukla hastalığa yatkın kişilerde stres, aşırı madde kullanma ya da sosyal değişikliklere tepki olarak ortaya çıkmaktadır. Bazı etkenler bir kişiden diğerine göre daha önemli ya da önemsiz olabilir.

ilk-epizod psikoz belirtileri ortaya çıktığında hastalığın nedeni özellikle belirgin değildir. Bu nedenle, bilinen tıbbi nedenlerin belirlenmesi ve olabildiğince doğru tanı konulabilmesi için kişinin tam bir muayeneden geçirilmesi gerekir. Bu genellikle hem tıbbi testlerin yapılmasını hem de bir akıl sağlığı uzmanıyla ayrıntılı görüşmeyi kapsar. Psikozun birçok türü vardır.

Hastalığın seyri ve sonucu kişiden kişiye değişmektedir.