Tabulaşan Müfredat: Cinsel Sağlık Eğitimi

Tabulaşan Müfredat: Cinsel Sağlık Eğitimi

Cinsellik tıpkı diğer gelişim alanları gibi insan doğasının bir parçasıdır. Nasıl ki bilişsel gelişimin daha hızlı, nasıl ki fiziksel gelişimin daha hızlı olduğu bir dönem varsa, cinsel gelişimin de diğer gelişim alanlarından hızlı olduğu bir dönem var. Ergenlik.

Cinsiyet hormonlarının etkisiyle bedeninde değişimler yaşayan genç, zamanla içinde bulunduğu psikososyal yaşantılarla da birlikte artık yetişkinliğe hazırlanmaktadır. Edinmesi gereken pek çok gelişim ödevi arasında ise hem sosyal-duygusal ilişkilerini geliştirmek hem kariyer tercihleri yapmak hem de kendisine ait bir değer sistemi tanımlamak yer alır. Her ödev birbirinden farklı olsa da, gelişim ödevlerinin getirdiği stres ve endişe yükü altında gençler ağır sorumluluklar alabilmekte bazen de riskli davranışlar nedeniyle hayat kalitelerini düşürmektedirler.

Ergenlik döneminde cinsellik söz konusu olduğunda ise platonik aşklar, “sen daha küçüksün”, “kendine dikkat et” gibi sözleri çok duymayla başlayan aşk duygusuyla baş etme süreci, flört ilişkilerindeki “kıskanan seviyordur”, “ille de benim dediğim olacak” gibi toplumsal öğretiler ile ergen benmerkezciliği karmaşıklığı, “ben kimim ve kimi seviyorum?”, “ben de bir yanlışlık mı var?” sorularıyla gelen cinsel yönelimdeki farklılıklar, riskli cinsel ilişkilere kadar uzanan bir tablo görülebilmekte. Ülkemizde müfredata dahil bir cinsel sağlık eğitimi olmadığı için de gençler cinsellikle ilgili bilgileri, arkadaş-internet-magazin dergileri-kuzen gibi yaş grubu yakın aile üyelerinden öğrenmekteler. Durum böyle olunca da haliyle yanlış öğretiler yayılmakta, doğru bilgiye ulaşmak da zorlaşmakta. Bunun sonucunda ise gençler intihara kadar varabilen yoğun kaygı durumlarıyla karşı karşıya kalabilmektedirler.

Halbuki, cinsel sağlık eğitimi alan, yani bedenini tanıyan-sınırlarını bilen-duygu regülasyonunu öğrenen- içinde olduğu dönemin özelliklerini bilerek büyüyen çocuklar ve gençler başkalarına karşı daha saygılı ve sağduyulu davranabilmektedirler.

Okullarda ihmal ve istismarı önleme çalışmaları yapılırken kaynak/materyal sıkıntısını oldukça fazla yaşayabiliyoruz. Aynı zamanda “Bu tür bir eğitimi nasıl vermeliyim?, Nereden başlamalıyım?” sorularını cevaplamak da oldukça zaman alabiliyor. İhmal ve istismarı önleme tek bir seminer düzenlendi diye bitecek bir şey değil elbette, ancak müfredata dayalı kapsamlı bir cinsel sağlık eğitimiyle bazı inançların, toplumsal algıların ve dolayısıyla davranışların değişmesi mümkün olabilir.

Okullarda yerleşik bir cinsel sağlık eğitimi müfredatının olmasını umuyorum. Ancak o zamana kadar yapılabilecek şeylerin ise okullarda cinsel sağlık eğitimi verilmesinin önemini fark eden öğretmen veya psikolojik danışmanlarca yapılan kişisel çabalara kaldığını bildiğimden bu doğrultuda kullanılabilecek bazı kaynakları aşağıdaki listede sıralıyorum. Bu listede sınırlı sayıda kaynaktan oluşuyor olacak, daha sonra bu alana dair okuma yapmak isteyenlerden gelecek dönüşlere göre daha kapsamlı bir liste de yayınlayabilirim. Yine ilerleyen zamanlarda ihmal ve istismar, bedeni tanıma, sınırlar vb çalışmalarla ilgili nasıl sınıf rehberlik etkinlikleri düzenlenebilir, seminerler nasıl daha verimli hale getirilebilir sorularına da cevap olabilmesini umduğum paylaşımlarım olacak. O zamana kadar sevgiyle kalın…

KİTAPLAR

1. Burcu ve Berk- Cinselliği Keşfediyoruz.(Artemis Yayınları) /İlkokul Düzeyi

Bu kitap pdfi hazırlanarak sınıfta ilkokul grubu ile sayfa sayfa çalışılabilir. Ailelere de çocuklarda cinsel gelişim konusunu anlatılırken kullanılabilir. Toro isimli köpeğin yavrulamasından, insan doğumuna, bedenin gelişimine, toplumsal cinsiyet öğretilerinden, çocukların merak edebileceği soruların cevabına kadar pek çok şey düşünülmüş. Arada sınırları korumayla ilgili ufacık notlar da var ayrıca çizimler şirin görünüyor. Yerli bir kaynak olduğu için çeviri hatası yok.

2. Bedenim Bana Ait (Gergedan Yayınevi) /İlkokul Düzeyi

Özellikle sınırlar, bedenin özel oluşu konularını çalışırken ihtiyaç duyulabilecek bir kaynak. Hem ailelere çocuklarıyla okumaları için tavsiye edilebilir hem de sınıfta birlikte çalışılabilir.

3. Oğlanlar ve Kızlar- Çıtır Çıtır Felsefe (Günışığı Kitaplığı) /Ortaokul Düzeyi

Çıtır çıtır felsefe serisi en sevdiğim çocuk kitapları serilerinden biri. Bu içerikte de oğlanlar ve kızlar arasındaki farklılıklar çok keyifli çizimler de açıklanmış. Okuması eğlenceli, çocuklarla üzerine konuşulması da kolay bir kitap.

4. Cinsellikle İlgili Merak Ettikleriniz: Sorular ve Yanıtlar (Sistem Yayıncılık) /Ortaöğretim Düzeyi

Bedensel gelişim, cinselliğin keşfi, cinsel yönelimler, cinsel yolla bulaşan hastalıklar konularında pek çok sorunun cevabı var bu kitapta. Ülkemizdeki lise grubu gençlere daha fazla hitap edebilir. Soru cevap ilerleyen kitap renksiz olduğundan gençler için okumak biraz sıkıcı gelebilir. Yine de çeviri olmasına rağmen iyi hazırlanmış bir kitap, çok fazla ayrıntı olduğundan bireysel ya da küçük grup çalışmalarında daha sağlıklı kullanılabilir.

5. Cinsel Eğitim & Çocukluktan Ergenliğe (Profil Yayıncılık) /Yetişkinler

Bu kitap pedagog Duygu Çalışır ile yapılan bir söyleşiden oluşuyor. Özellikle ailelerin merak edebileceği “çocuğumla nasıl konuşabilirim” veya öğretmelerin “bu durumu nasıl açıklarım” diye merak ettikleri soruların cevaplarına ulaşabilecekleri bir kitap. Benim de eğitimlerde ailelerle çalışırken özellikle tavsiye ettiğim okuması da keyifli bir kaynak.

FİLMLER-VİDEOLAR

1. “Çocuklar İçin Onay” Videosu

Cinsel Şiddetle Mücadele Derneği’nin özenle hazırladığı bir video. Çocuklarla ihmal istismar eğitimleri verilirken, yetişkinlere çocukların tüm bedeninin özel oluşunu anlatırken kullanılabilecek şahane içerik.

2. “Bizim Ailede Olmaz” Videosu

Bilgi Üniversitesi Çocuk Çalışmaları Birimi’nin hazırladığı bu içerikte özellikle toplumsal cinsiyete ilişkin örnekleri bulabilirsiniz. Hem ailelerle hem de çocuklarla çalışmaya uygun bir kaynak.

3. İyi Dokunuş-Kötü Dokunuş

Daha iyisi olana kadar elimizde olan seslendirmesini yapıp ismimi bile yazmadığım video. Elbette çeviri yerli bir kaynak. Sadece vücudun belirli bölgelerini özel olarak vurgulamasını doğru bulmasam kaynak olarak kullanılabilecek bir video.

4. “KOMAL” Videosu

İnönü Üniversitesi PDR Topluluğu tarafından altyazı çalışması yapılmış olan, yine Kangal Yatılı Bölge Okulu öğretmenleri tarafından amatör seslendirilmesi yapılan video. Videonun tetikleyici öğeler barındırdığını düşünüyorum yine de elimizdeki kaynak sıkıntıları arasında kes-durdur-devam et-sorular yönelt tarzında ilerleyecek bir çalışma için kullanışlı olabilir.

5. “Tom’un Sırrı” Videosu

Bu video, “cinsel istismar sadece kızların başına gelir” mitini tartışmaya açmak için ideal. Hem çocukların yaşayabileceği duygusal davranışsal belirtileri örneklediği hem de cinsel istismarla ilgili yanlış inançlara vurgu yapması bakımından eğitimlerde kullanıldığında işlevsel olabilecek bir video.

6. “Benim Çocuğum” Belgeseli

Yönetmenliğini Can Candan’ın yaptığı ve LİSTAG dahilindeki beş ailenin katılımıyla hayata geçirilen bir belgesel. LGBTI çocuklara anne-babalarının gözünden bakılabilmesini amaçlayan bir belgesel. Özellikle veli ve öğretmen çalışmalarında etkili bir şekilde kullanılabilir.