Tutarsız Ebeveyn Tutumları

TUTARSIZ EBEVEYN TUTUMLARI

Davranış probleminin ortaya çıkmasında okul dışı etkenler arasında ebeveyn tutumları önemli bir yere sahiptir. Bu problemleri her ne kadar okullarda çözmeye çalışsak da sorunu besleyen ve temelini oluşturan aile faktörünü de sürece dahil etmek yarar sağlar.

Ebeveyn tutumları nelerdir?

Otoriter tutumda anne babalar çocuklarını belirli kalıplar içerisinde yetiştirmeye çalışırlar. Bütün kontrol anne babadadır ve çocuğun davranışları katı standartlarla değerlendirilir. Cezaya başvurma davranış kontrolünde sık kullanılmakla birlikte çocuğa göre ağır cezalar da olabilir.

Serbest tutumda anne babalar otoriter tutumun aksine çocuklarına özgür ortam yaratmak isterler. Çocuğun aşırı hareket ve davranış şartı vardır. Çocuğun yaparak ve yaşayarak öğrenmesini bekleyerek, kendisine ve çevresine zarar verebileceği durumlarda dahi müdahale edilmez.  Çocuklarının herhangi bir kurala uymasını da istemezler.

İlgisiz(Kayıtsız) tutumda anne babalar çocuğun davranışları karşısında vurdumduymaz tutum içerisinde olurlar. Anne babalar için çocuklarının varlıları ile yoklukları arasında çok fark yoktur. Hatta çocuk anne babayı rahatsız edecek düzeyde davranışlar sergilemediği sürece de sorun yoktur.

Aşırı koruyucu tutumda anne babalar çocuğuna gereğinden fazla ilgi gösterme, çocuklarının her koşuldan en az riskle geçmesini sağlama, seçim yapma durumlarında en iyisinin anne baba tarafından bilineceği varsayılarak çocuğa fırsat tanımama gibi davranışlar görülmektedir.

Reddedici tutumda anne babalar çocuğa karşı düşmanca tavırlar içerisinde bulunmaktadırlar. Çocuğa sevgi, şefkat gibi duyguları hissettirmezler.

Mükemmeliyetçi tutumda anne babalar çocuklarından her şeyin en iyisini beklerler. Çocuklarından yüksek ders başarısı ile birlikte sporda, müzikte, sanatta da yüksek başarı beklerler. Her alanda adeta bir şampiyon yetiştirmek için yarış içerisindedirler.

Güven verici-destekleyici tutumda anne babalar çocuklarına karşılı ilgili ve hoşgörülü davranırlar. Çocuklarının ilgi, yetenek ve değerlerine önem verirler. Ailede demokratik bir ortam sağlanarak kendilerini rahatça ifade edebilmeleri için çocuklarını desteklerler.

Dengesiz-tutarsız ebeveyn tutumunda anne baba yukarıdaki tutumların tümünü değişen yer ve zamana göre farklı şekillerde göstermektedirler. Kimi zaman normal karşılaşılan bir davranış kimi zaman da ceza ile karşılık bulabilir. Tutarsız tutumun bir diğer boyutu ise ebeveynlerin birbirlerinden farklı davranarak tutarsızlığa düşmesidir. Bu duruda anne güven verici tutumu benimserken baba aşırı koruyucu tutuma sahip olabilir.

Tutarsız Ebeveyn Tutumuna Maruz Kalan Çocuklarda Ne Gibi Etkiler Görülebilir?

–Karar vermede güçlük yaşarlar

-Tutarsız duygu, düşünce ve davranışları vardır

-Belirsizlikten kaynaklanan kaygılı ve güvensiz kişiliğe sahip olurlar

-Aşırı boyun eğici olma ya da aşırı isyankar olma gibi iki uç nokta arasında gidip gelirler

-İlişkilerinde güven sorunu yaşarlar

Tutarsız Ebeveyn Tutumuna Nasıl Müdahale Edilir?

Öncelikle ebeveynlerden aile içerisindeki iletişim biçimlerini betimlemeleri istenerek sürece başlanabilir. Bu aşamada ideale en yakın portrenin çizilme olasılığı yüksektir. Daha sonra ebeveyn tutumları tablolaştırılarak ya da yazılı olarak ebeveyn ile birlikte incelenebilir. Tüm tutumlara değindikten sonra bu tutumlardan en çok hangilerini evde kullandıkları sorulduğunda birden fazla cevap alınırsa yaşanan davranış probleminin bu tutarsızlıktan kaynaklandığı vurgulanabilir. Aslında küçük de olsa bir farkındalık yaratmanın hem ebeveyn hem de çocuk için olumlu yönde etkisi olabilir.

Bunun yanında:

-Çocuklara sadece sözlerle değil davranışlarla da rol model olunması gerektiği

-Çocukları gerçekten dinlemenin, söylediklerine değer vermenin ve bunları onlara hissettirmelerinin gerektiği

-Çocukları kıyaslamanın kabul edilemez ve her birinin biricik olduğu

-Sadece sizin beklentilerinizin değil, çocukların da beklentilerinin, dikkate alınması gerektiğine dikkat çekilebilir.

Burhan ÇİÇEK
Psikolojik Danışman
burhancicek55@gmail.com

Kaynaklar

Yavuzer,H. Okul Çağı Çocuğu. Remzi Kitabevi
Yavuzer,H. Çocuk Psikolojisi. Remzi Kitabevi
Başal H. Ve Derman M.(2013)Okulöncesi Çocuklarında Gözlenen Davranış Problemleri ile Ailelerinin Anne-Baba Tutumları Arasındaki İlişki. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(1), 115-144