Yeme Bozuklukları

YEME BOZUKLUKLARI

Yemek ya da yiyecek denince nedendir bilemiyorum Moliere nin şu sözü aklıma gelir; “İnsan yaşamak için yemeli, yemek için yaşamamalı.” Herkesin bildiği üzere dış dünyadaki ilk beslenme anne sütünü emmek ile başlar zira anne karnında da besleniliyor. Annenin memesini bir yaşam kaynağı olarak çocuk görür ve yaşama onunla tutunmaya çalışır.  Tabi bu beslenme sıradan bir olay değildir beslenmenin ötesinde anne ve bebek arasında güven, sıcaklık ve duygusal bağlar oluşur ve kişi hayata ilk adımlarını bu şekilde atmış olur.

Kişinin yeme duygusunu bir ihtiyaç olarak değil bir araç olarak görmesinden kaynaklı olarak yeme bozukluğu ortaya çıkar bu olguyu açacak olursak kişi hayata tutunmak için değil de öfkelendiği zaman veya çok mutlu olduğu zaman yani duygularını yeme eylemi ile gerçekleştirdiği zaman kişi yeme bozukluğuna sahip olduğu söylenebilir. Kadınlar için konuşacak olursak çok mutlu oldukları zaman eğer tatlı bir şeylere koşuyor ve onları tüketmeye başlıyorsa bu yeme duygusu bir ihtiyaç olmaktan çok bir araç olarak kullanılıyor ve mutluluğunu tatlı ile taçlandırıyor anlamına gelir bu durum tabi sinirlendiği zaman sinirini yemekten çıkarma davranışı ile aynı sonuca gitmektedir. Kişi bu davranışları sergiliyorsa eğer yeme davranışında bir bozukluk olduğu söylenebilir.

Amerikan Psikiyatri Birliği (American Psychiatric Association) ‘nin 2013 yılında yayınladığı kriterlere göre ( DSM 5 ) yeme bozuklukları aşağıdaki gibi sıralanmıştır;

1-     Anoreksiya Nervosa, (AN)

2-     Bulimia Nervosa, (BN)

3-     Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu

4-     Sınıflandırılmayan Yeme Bozuklukları

Anoreksiya Nervosa, (AN)

Tıp adı Anoreksiya Nervosa halk arasında “ manken hastalığı” olarakta bilinen bu yeme bozukluğu kişinin olması gereken kilodan %15 daha az kiloda olmasıdır. Bu bozukluğa sahip kişiler kilo almaktan aşırı derecede korkar ve aynanın karşısına geçtiğinde kendini aşırı şişman biri olarak görür. Kişiler genel olarak evde bir tartı bulundurur veya tartı olan yerler onların uğrak alanlarıdır çünkü tartılmak onlar için çok önemlidir ve sık sık tartılma isteği uyanır bu yeme bozukluğu olan kişilerde, ayrıca aşırı derecede bir kişinin bünyesinin kaldırmakta zorlandığı şekilde spor yaparlar çalıştıkları yerlere veya ekmek almaya bakkala çok uzun mesafelerde olsa bile yürüyerek gitmeyi tercih ederler. Ayrıca kadınlarda menarş sonrası amenore dediğimiz üç ardışık ay adet olmaması durumu da belirtileri arasındadır.

Zamanla, vücut açlığa ve beslenme bozukluğuna maruz kaldığından dolayı;

·       Sindirim sisteminde bozukluk

·       Adet düzensizliği veya hiç görememe

·       Kalsiyum eksikliğinden kaynaklı kemik erimeleri

·       Saçlarda dökülme

·       Tırnaklarda kırılma

·       Cilt dökülmesi

·       Kalp ritim bozukluğu

·       Algı becerisinde düşüklük

·       Düşük nabız

gibi etkiler görülür önemli fiziksel sağlık problemlerine yol açmanın yanı sıra ölüm riski taşıyan psikiyatrik bozukluklardır.Mutlaka bir Psikiyatri doktoru ile görüşülmesi gerekmektedir.

Bulimia Nervosa, (BN)

AN’ ye göre daha sosyal ve dışa dönük kişiliklerdir, Anoreksiya gibi sosyal hayatına devam edebilmektedirler ve içi kapanık değildirler. İlgi çekmeyi dikkati üstüne toplamayı severler. Bu yeme bozukluğuna sahip kişiler 2 saatlik zaman diliminde normal bir kişinin tüketebileceğinden fazla yiyecek tüketmesidir. Tıkanırcasına yeme epidozuna aynı zamanda kontrolün kaktığı duygusu da eşlik eder. Bu kişiler çok fazla yedikleri için genelde gece geç saatlerde gizli bir şekilde ve hızlı bir şekilde yeme davranışını gerçekleştirirler. Kişi her hafta en az 1 defa kilo kontrolü amacı ile kendi imkânları ve kendi isteği doğrultusunda kusuyor ise bunun yanı sıra müshil (laksatif) ya da idrar sökücü kullanımına başvuruyorsa, işte bu durumların görülmesi kişinin bir BN yeme bozukluğuna sahip olduğunu gösterir.

Yeme bozukluğuna sahip kişiler aşırı tüketmelerinden kaynaklı pişmanlık hissiyatı içine girer ve 1 gün boyunca kendini aç bırakma veya Anoreksiyadaki gibi aşırı derecede spor yapabilir. Özgüven problemi olan alkol, madde ve alışveriş bağımlılığı sık rastlanan davranış bozukluklarındandır.

Bu hastalığın yaşanmasından kaynaklı olarak;

·       Kusmalardan kaynaklı kronik şekilde yaralanmış veya kızarmış boğaz

·       Kusmalardan kaynaklı mide kapağında bozulma ve reflü

·       Müshil kullanımından dolayı bağırsak tahrişi

·       İdrar sökücü ilaçlardan kaynaklı böbrek rahatsızlıkları

gibi etkiler görülür. Fiziksel rahatsızlıkların yanında iç kanamadan kaynaklı olarak ölüm riski taşıyan bir hastalık olduğu için bir Psikiyatr dan destek alınması gerekmektedir.

Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu

Hasta yemek yerken kendi kontrolünü kaybeder. Kişi bu davranışı en az haftada 2 olmak üzere kendini durduramayacak gibi hissedip aşırı yemek yemesinden kaynaklanır. Kişi aç olmadığı halde fiziksel doygunluğa ulaşıp rahatsızlık derecesine gelinceye kadar yiyecek tüketir.

Super huge giant burger and teen girl trying to eat it.

Bir gün içerisinde 1000 ile 20000 arası bir kalori tüketimi söz konusudur. BN hastalığından farklı olarak kişi yeme davranışının telafisini kusma, egzersiz veya aç kalma davranışı ile yapmaz. Bu kişilerin kilosu normalin çok üstünde veya biraz üstündedir. Genelde duygularını bastırmak için yeme davranışını kullanırlar. Genel olarak obez kişilerde görülür.

Yeme bozuklukları genel olarak kişinin ruhsal ve fiziksel yapısını bozduğunu ortaya koymaktadır. Fiziksel sağlığın sürekli olabilmesi için kişinin ruhsal durumunun düzgün olması gerekmektedir. Tabi bu durum ruhsal durumun düzgün olabilmesi için fiziksel sağlığın da iyi olması gerektiğini ortaya koymaktadır. Yeme bozukluğu olan kişilerin, mutlaka psikoterapi alması gereklidir.

Sınıflandırılmayan Yeme Bozuklukları

·       Farkına varmadan yeme

·       İyi hissetmek için yeme

·       Gece yeme

·       Kısıtlamadan sonra fazla yeme

·       Kilolardan kurtulmak için yeme

İsmail ÖKTEN
Psikolojik Danışman
ismailokten3@gmail.com