Yılmazlık

Yılmazlık Nedir?

Literatürde “resilient” (çabuk iyileşen, kendini çabuk toparlayan, güçlükleri yenme yeteneği olan kişi) terimi, bir kişilik özelliği olarak da “resilience” (çabuk iyileşme gücü, zorlukları yenme gücü) terimi kullanılmaktadır. Yılmazlığın, tam olarak genel bir tanımı yoktur sadece fikirler vardır bunlardan biri: İnsanların olumsuz yaşam koşullarının neden olduğu tatsız deneyimlerinden sıyrılabileceklerine ve bu zorlukların üstesinden geldikçe daha da güçleneceklerine ilişkin bir fikirdir.(Öğülmüş,2002). Walsh (2006, sf. 4), yılmazlığı “bir zorluk ile karşılaşıldığında bu durumdan daha güçlü bir şekilde çıkmayı, bir kriz durumunda gelişim göstermeyi ve dayanıklı olmayı sağlayan aktif bir süreç” olarak tanımlamaktadır.

Tüm yılmazlık tanımları, yılmazlığın iki öğesini içermektedir: Bunlardan ilki önemli bir tehdide ya da zorluğa maruz kalmak, ikincisi ise bu tehdide ya da zorluğa rağmen ayakta kalabilmek ve uyum sağlayabilmektir Rutter’e göre, “yılmazlık, stres ya da zorluk içeren bir durumun üstesinden gelmek ya da çevresel risklere karşı direnç göstermek amacıyla kullanılan, ciddi riskler içeren yaşantıların ve bu yaşantılara rağmen elde edilen olumlu psikolojik sonuçların birleşimiyle ilgilenen etkileşimli bir kavramdır”. Dolayısıyla yılmazlık, birey ve çevresinin karmaşık bir etkileşimini içerdiğini; stres ve başa çıkma becerisi arasındaki dengeyi ifade eden dinamik, gelişimsel ve bireyin yeterliğini arttıran bir süreç olduğunu ortaya koymaktadır .Grotberg (1995, syf. 2) “yaşamımızdaki zorluklarla karşılaşmayı, bu zorlukların üstesinden gelmeyi ve hatta bu zorlukların içinden daha da güçlü bir şekilde çıkmayı sağlayan, insanın sahip olduğu bir yeterlilik” olarak tanımlamıştır. 

Hayat, sürprizlerle doludur. Bir bakarız bizi mor menekşelerle süsler bir bakarız ki yerden yere vurulmuşuzdur. Kimisi borcunu ödeyemez, kimisi istediği bölümü tutturamaz, kimisi büyük hatalar yapmış kendini suçluyordur. Başkaları aile veya eşini dostunu kaybetmiş yastadır. Bir sürü problem sayabilirim size burada ama konumuz hayatın bize getirdiği problemler değil, o problemlere yenilsek bile tekrar nasıl ayağa kalkıyor oluşumuz. Hem de kendimize tutunarak?  

Yılmazlığa nasıl ulaşabiliriz?  

Bireyin ilk önce gerçek anlamda kendini tanıması gerekir. Beni ne mutlu ediyor? Hangi konuda üzülüyorum? Bir olaya karşı verdiğim tepkiler neler?. Burada önemli olan kendi içinizde ki pozitif gücü ortaya çıkarmak. İster buna Polyannacılık deyin ister hayata toz pembelerle bakmak. Kendinizi tanıdıktan sonra sizi yıkmaya çalışan o durum ne ise o duruma karşı dengeli bir tepki vermeniz daha da kolaylaşır.

Dengeliden kastım: ‘ben bunu atlatabilirim’ farkındalığı. Şunu bilin ki bu hayata %100 iyi ya da %100 kötü bir birey olarak gelmiyoruz. Hepimizin içinde biraz iyi biraz kötü bir ben vardır. İyi ben: Kendinizi pozitif hissettiğiniz, iyimser taraflarınız, güçlü kalan psikolojik sağlamlılığınızdır. Kötü ben, sizi hep olumsuzluğa dürtendir. O yaşadığınız olayda sizi yıkmak için her şeyi yapar. İçinizde ki ‘iyi ben’e odaklanın, herhangi bir durumda ‘içimdeki ben bunu başarabileceğine inanıyor’ deyip güçlü kalmayı tercih ettiğinizi kendinize hatırlatın. Belki o an yine üzüleceksiniz, yıpranacaksınız ama emin olun konumuz bu değil, konumuz siz düştüğünüzde kendinize tutunup ayağa kalkabilmek.

Bunun yanında sosyal destek katkısı dediğimiz aile, okul, arkadaşlar tarafından alınan destekler vardır. Bu destekler, güçlü yönünüzün yalnız olmadığını hatırlatır size. Örneğin, size en yakın gelen bir bireye (anne-baba-dost-öğretmen vs.) içinizden geçenleri anlatmak, fikir almak sizi daha da sağlamlaştıracaktır. İşte bunlar sosyal destek katkısıdır. Fakat çevrenizde kimse yoksa bile şunun farkına varmalısınız ki kendi başınıza da ayakta durabilirsiniz. Buna inancınız yani kalbinizde ki maneviyatı da ekleyebiliriz. İnandığınız din, mezhep her ne ise ondan yardım talep etmek bile sizi güçlendirecektir. Çünkü burada en önemli durum bir şeyi isterken bile onun olmasını inanarak istemektir.

Bu istek bile sizi güçlendirecektir. Önemli olan bir diğer nokta ise o an ki duygunuzun farkındalığıdır. Üzüntü hissediyorsanız, üzülün arkadaşlar bunu tutmayın, canınız ağlamak istiyorsa, ağlayın. Ağlamak güzeldir demiş ya Sezen 😊  Sonra bir durun ve kendinizi dinleyin üzüntünüzü dile getirin. Kendi elinizi tutup kalkmaya çalışın. Olmadı mı? Tekrar yapın. Yılmaz bir birey haline gelene kadar deneyin. Eğer bir gün kötü bir gün geçirirseniz, o gün çok üzülseniz bile bunun da geçeceğine ve atlatacağınıza dair kendinize inancınız var ise tebrik ederim, yılmazlık ödülünü şöyle takdim edeyim size 😊 

Yılmazlık alanında araştırma yapıp yazmak istememin nedenlerinden biri, çocuklarda da yılmazlık gücünü ortaya çıkarabilmek. Biz bir sayıyı öğrenirken onu beynimize kodlayarak, şema oluşturarak öğreniriz. Örneğin, 2 çarpı 2’nin 4 olduğunu kodlamış, öğrenmişizdir hayatımız boyunca bu kuralı unutmayacağızdır. İşte yılmazlığı çocukların şemaları haline getirip, onların içlerinde ki psikolojik sağlamlılığı ortaya çıkarmak en temel isteklerimden biri. Bu konuyu araştırarak çocuklarında ileride hayatlarına gelebilecek, karşılaşabilecekleri güçlüklere karşı duyarlılığın gelişmesi, bu durumun zaten onlarda var olmasını, onların güçlü ve koruyucu yönlerini kullanarak başa çıkabilmelerini sağlamak temel düşüncem.  

Unutmayın, acıkmadığımız sürece yemek yiyemeyeceğimiz gibi, düşmediğimiz sürece tekrar kalkamayız. İçinizde ki gücün var olduğunu bilip buna göre hareket etmeye başlarsanız, kendinizde o farkındalığı ve gücü göreceksiniz zaten. Bugün, ayağa kalkmaya niyetlendiğiniz, yarın tekrar düşseniz bile diğer gün kalkmaya çabalayacağınız bir birey haline dönüşmeye başlayacağınız bir gün olsun. Sağlıcakla kalın 😊.   

Kaynakçalar: 

Öğülmüş S. (2002) Bir Kişilik Özelliği Olarak Yılmazlık (Resiliency)  Erişim:26 Aralık 2016 

Kaner S , Bayraklı H. (2010) Aile Yılmazlık Ölçeği: Geliştirilmesi, Geçerliği ve Güvenirliği, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi 2010, 11(2) 47-62 

Catterall,J (1998). Risk and Resilience in Student Transitions to High School,American Journal of Education 106(2):302-333